W tym roku obchodzimy jedną z najważniejszych rocznic w najnowszej historii naszego kraju. 40 lat temu powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Z tej okazji Radia Gdańsk przygotowało cykl debat, poświęconych zarówno historii „Solidarności”, jak i jej wpływowi na teraźniejszość.
„Solidarność” – ludzie, praca. Jak zmieniały się prawa pracownicze i warunki pracy w Polsce? – pod takim hasłem zorganizowaliśmy pierwszą debatę. Gośćmi Artura Kiełbasińskiego byli prof. Jakub Stelina, ekspert prawa pracy z Uniwersytetu Gdańskiego, Krzysztof Dośla, szef Regionu Gdańskiego „Solidarności” oraz Edward Fortuna szef „Solidarności” w gdańskim porcie.
Krzysztof Dośla mówił o tym, jaka była w latach 70. i 80. sytuacja pracowników w naszym kraju. – Były dwie prawdy. Jedna była prawdą ekranu, druga prawdą zakładów pracy. One odbiegały od siebie w sposób diametralny. Władza i grupy przedstawicieli PZPR-u mieli w każdym zakładzie pracy swój większe lub mniejsze komórki, one decydowały o życiu pracowników w zakładach pracy, to tam zapadały najważniejsze decyzje personalne. Te komórki partyjne rządziły życiem przeciętnego pracownika. Praca była najczęściej wykonywana w fatalnych warunkach i była bardzo źle opłacana, pracownicy byli kontrolowani. Na szczęście życie w Polsce pokazało, że to im się nie udało – mówił Krzysztof Dośla.
Edward Fortuna mówił o ówczesnej świadomości praw pracowniczych. – Znaliśmy na tyle, na ile liznęliśmy w szkole kodeks pracy, podstawowe przepisy. To bardziej dotyczyło tego, jak policzyć urlop, nie jak się np. zrzeszać. Zresztą były jedyne „słuszne” związki zrzeszone w radzie centralnej związków zawodowych. Praktycznie nawet jeżeli do kogoś poszło się ze skargą, że czegoś brakuje, np. rękawic, to słyszało się oskarżenia o sabotaż – wspominał Edward Fortuna.
Prof. Jakub Stelina mówił o kodeksie pracy, który wszedł w życie 1 stycznia 1975 roku i który obowiązuje do dzisiaj. – Oczywiście przez ten czas wprowadzono liczne zmiany – podkreślił ekspert prawa pracy z UG. – Parę lat temu, kiedy się tym zajmowałem, doliczyłem się ponad 100 zmian. W tej chwili myślę, że to jest około 120 zmian wprowadzonych od 1975 roku. Jest to dużo, ale też dużo w międzyczasie się zmieniło wkoło. Właściwie samo powstanie „Solidarności” było ważnym wydarzeniem dla prawa pracy. Dopuszczenie związków poza tym oficjalnym obiegiem było wyłomem w całym obozie państw socjalistycznych. W żadnym innym państwie tego nie było – zaznaczał prof. Jakub Stelina.
