Odmówili złożenia przysięgi na wierność Niemcom i trafili do więzienia. 101 lat temu, 23 lipca 1917 roku, brygadier marszałek Piłsudski i pułkownik Kazimierz Sosnkowski na tydzień zostali osadzeni w gdańskim areszcie przy Kurkowej. W piątek zrekonstruowano te wydarzenia. Uroczystości nawiązywały do zdarzeń z lipca 1917 roku. Wtedy doszło do tzw. „kryzysu przysięgowego”. W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego, żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”. Niemcy uznali to za przejaw buntu. Legiony zostały rozwiązane, blisko trzy tysiące legionistów internowano, a brygadiera Józefa Piłsudskiego oraz pułkownika Kazimierza Sosnkowskiego aresztowano.

JEDYNE TAKIE MIEJSCE W POLSCE

Do Gdańska aresztanci zostali dowiezieni pociągiem 23 lipca 1917 r. Z dworca doprowadzono ich do więzienia i umieszczono w dzisiejszym oddziale V Pawilonu Centralnego Aresztu Śledczego.   

– To jedyne miejsce na terenie obecnej Polski, w którym więziony był Józef Piłsudski – podkreśla Tadeusz Pluta, prezes Związku Piłsudczyków RP w Gdańsku. Natomiast gospodarz wydarzenia podpułkownik Artur Ostrowski, dyrektor Aresztu Śledczego w Gdańsku, wyjaśnia, że służba więzienna jest poniekąd strażnikami historii. – Wiele złych rzeczy działo się za murami więzienia, a upublicznianie tej historii powoduje, że jesteśmy realizatorami misji edukacji historycznej – dodaje.

POMOC POLAKA

Waldemar Kowalski z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku wyjaśnił, że placówka zaangażowała się w organizację piątkowych uroczystości, by pokazać przyczyny II wojny światowej, a jedną z nich była także I wojna światowa i wytworzony po niej układ polityczno-militarny.

– Niemcy świadomie skierowali Piłsudskiego do Gdańska. Było to miasto przyfrontowe i liczyli na to, że uda się go tu uśmiercić. Nie udało się, dzięki pomocy Polaka, który pracował w areszcie i ten swoimi kontaktami spowodował, że Piłsudski szybciej przejechał do Magdeburga i tam groziło mu paradoksalnie mniej – wyjaśnił Krzysztof Drażba, Naczelnik Biura Edukacji Narodowej gdańskiego IPN.

Uroczystości organizowane są przez Związek Piłsudczyków RP Okręg Gdański oraz Dyrektora Aresztu Śledczego w Gdańsku, we współpracy z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku.

Daniel Wojciechowski/mili