– Są dwie koncepcje dotyczące pojawienia się orła jako symbolu polskich władców – mówi ksiądz Paweł Dudziński. Jedna z nich mówi, że orzeł jako symbol władzy był naturalnym wyborem Mieszka I i jego przodków. Kolejna dotyczy bliskich relacji z naszym ówczesnym zachodnim sąsiadem, Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego. – Od czasów Mieszka władcy Polski byli nazywani przyjaciółmi cesarza. W związku z tym mogło być to przejęcie herbu ze zmienionymi barwami, zgodnie z praktyką heraldyki – dodaje ksiądz Paweł Dudziński.

Barwy biała i czerwona upowszechniły się w średniowieczu dzięki rycerstwu. Rycerz otrzymując od króla tytuł i herb, często przejmował także barwy władcy. Jak mówi ksiądz Paweł Dudziński, wspólne barwy przydawały między innymi się na polu bitwy. – W Polsce dominującym zestawem jest biel i czerwień, większość herbów ma pole czerwone z białymi godłami – podkreśla specjalista. Gdy na polu bitwy stawało polskie rycerstwo w tych barwach, wiadomo było, jaką nację i jakiego władcę reprezentują. To w walce pomagało odróżnić wroga od sojusznika.

DROGOCENNY BARWNIK

Użycie barw białej i czerwonej ma nie tylko symboliczne, ale i praktyczne znaczenie. Wysokiej jakości czerwony barwnik był bowiem masowo wytwarzany w średniowiecznej Polsce. Choć drogi, był bardzo popularny wśród mieszkańców królestwa. – Byliśmy potentatami w produkcji czerwonego barwnika z tak zwanego czerwca polskiego. Owady te zbierało się w czerwcu, suszyło, mieliło i traktowało kwasem żytnim. Dzięki temu uzyskiwano głęboką i świetlistą, jak to wtedy określano, barwę czerwoną – powiedział ksiądz Paweł Dudziński.

NIE ZAWSZE BIEL I CZERWIEŃ

W czasach nowożytnych w Polsce używano wielu symboli i barw. W czasie zaborów między innymi w Małopolsce i okresowo w Wielkopolsce korzystano z narzuconej flagi czerwono-białej. Z kolei w czasie Powstania Styczniowego popularnymi barwami były błękitno-czerwono-białe. Sytuacja była na tyle niejasna, że gdy 3 maja 1916 roku za pozwoleniem okupacyjnym władz niemieckich w Warszawie organizowano manifestację narodową, nie wiedziano jakich barw i symboli użyć. – Na dwa dni przed obchodami w prasie pojawiały się artykuły, w których tłumaczono, jakich barw i jakiego godła użyć. Nie mieliśmy symboliki państwowej przez ponad sto lat, społeczeństwo było zdezorientowane – powiedział przewodniczący komisji heraldycznej MSWiA.

Dzisiejsze barwy i symbole narodowe w Polsce określa 28. artykuł Konstytucji. Ich szczegóły opisuje natomiast kilkukrotnie nowelizowana ustawa z 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.