Wydatek, na który możemy sobie pozwolić czy obciążenie, którego nasze finanse nie udźwigną? Potrzeba czy zachcianka? Dyskutujemy o pieniądzach, a właściwie o budżecie domowym. Jak mądrze nim zarządzać i jakie przyzwyczajenia oraz nawyki w sobie wyrobić, by dobrze nad nim panować? Na ten temat, w drugim odcinku z cyklu „Bezpieczny Portfel”, Katarzyna Kołodziejczyk, kierownik ośrodków doradztwa finansowego i konsumenckiego, rozmawiała z Iwoną Wysocką.

– Mądre zarządzanie budżetem to przede wszystkim świadomość naszej sytuacji finansowej. W praktyce oznacza to nic innego, jak kontrolowanie wydatków, chociażby poprzez ich regularne spisywanie oraz planowanie. Co oznacza, że staramy się przynajmniej nie podejmować decyzji finansowych bez przemyślenia i z pewnym wyprzedzeniem planować większe wydatki. To również umiejętność odróżnienia potrzeby od zachcianki – powiedział gość Radia Gdańsk.

– I na koniec coś takiego, co wydaje mi się najważniejsze. To dostosowanie wydatków do naszych bieżących możliwości finansowych. Oczywiście nasza sytuacja życiowa, materialna czy też nasze potrzeby zmieniają się, natomiast nie zmienia to faktu, że na każdym etapie naszego życia powinniśmy zarządzać tym budżetem i przez to też podejmować bardziej racjonalne i przemyślane decyzje – dodała Katarzyna Kołodziejczyk.

DLACZEGO WARTO OSZCZĘDZAĆ?

Nieodłączną częścią domowego budżetu są także oszczędności. Jak zapewnia ekspertka, warto co miesiąc odkładać pewną, choć najmniejszą, kwotę, jeżeli to możliwe.

– Taką optymalną sytuacją jest, kiedy nasze wydatki są mniejsze niż dochody, bo to nam pozwala zaoszczędzić i stworzyć swego rodzaju „poduszkę bezpieczeństwa”. Czyli tak naprawdę dajemy sobie pewne poczucie komfortu i spokój, że gdyby nasza sytuacja finansowa uległa zmianie w przyszłości, to mamy się czym ratować – zauważyła kierownik ośrodków doradztwa finansowego i konsumenckiego.

– Należy zrobić wszystko, aby do tych kłopotów finansowych nie doprowadzić. I tu powrócę do tego, o czym mówiłyśmy przed chwilą i jeszcze raz podkreślę, że to prowadzenie budżetu, spisywanie wydatków, kontrolowanie, jest niezmiernie ważne, ponieważ takie działanie da nam w odpowiednim momencie ostrzegawcze światło. Kiedy nasza płynność finansowa przestaje być płynnością i niebezpiecznie zbliżamy się do granicy zadłużenia, to regularna kontrola może nam uświadomić, że jesteśmy w takim, a nie w innym momencie – dodała Katarzyna Kołodziejczyk.

WYKLUCZENIE FINANSOWE

Iwona Wysocka pytała także specjalistkę o wykluczenie finansowe. Co to takiego i w jakiej sytuacji do niego dochodzi?

– Wykluczenie finansowe to ograniczenie lub utrudnienie w dostępie do produktów lub usług finansowych, takich jak konta osobiste, kredyty, pożyczki. W szczególności narażone są na nie osoby nadmiernie zadłużone lub o niskich dochodach, które, ze względu na albo właśnie ten stan zadłużenia albo brak zdolności kredytowej, nie mogą kredytu otrzymać – wytłumaczył gość Radia Gdańsk.

– I tutaj zwracam uwagę jeszcze na jedno niebezpieczeństwo, mianowicie pogłębianie się tego wykluczenia finansowego, poprzez korzystanie z instytucji parabankowych, które oferują pożyczki na bardzo wygórowanych warunkach. Do tych grup, zagrożonych wykluczeniem czy wykluczonych, należą również osoby starsze, bezrobotne lub nieposiadające stałego zatrudnienia. I przykładem takiego wykluczenia jest chociażby fakt, że osoby starsze nie otrzymają kredytu długoterminowego ze względu na wiek – dodała Katarzyna Kołodziejczyk.

PRZEDE WSZYSTKIM EDUKACJA

Jak zatem przeciwdziałać finansowemu wykluczeniu? Zdaniem ekspertki jest kilka rzeczy, które możemy zrobić, by poprawić swoją sytuację.

– Kluczowym elementem przeciwdziałania wykluczeniu finansowemu jest edukacja finansowa. I to rozpoczęta jak najwcześniej, już na etapie szkolnym. Zresztą nasze doświadczenie, jako stowarzyszenia, które prowadzi wiele projektów edukacyjnych w szkołach, pokazuje, że nawet dzieci w tym okresie nauczania wczesnoszkolnego przyjmują wiedzę, cieszą się nią i potrafią ją wykorzystać. Nie chodzi o taką twardą wiedzę, ale o ukształtowanie pewnych nawyków i umiejętności – przekonuje Katarzyna Kołodziejczyk.

– Na pewno ważnym elementem w walce z wykluczeniem finansowym było wprowadzenie w 2018 roku tak zwanego podstawowego rachunku płatniczego, który umożliwił osobom o niskich dochodach założenie bezpłatnego konta osobistego. Nie mniej istotne jest również to, że cały czas następuje rozwój usług finansowych przez internet. Brak dostępu do stacjonarnych usług finansowych powoduje, że pewna grupa osób nie może z tych produktów korzystać, chociażby ze względu na miejsce zamieszkania, gdzie na przykład nie ma dostępu do placówek instytucji finansowych – zapewnia.

KALENDARIUM – Banki średniowieczne

O protoplastach banków, nazywanych domami bankowymi, wspominaliśmy w poprzedniej audycji. Po upadku starożytnych cywilizacji i po kilku stuleciach zastoju, ok. XII w. w Europie Zachodniej zaczęły się odradzać bankowość i kredyt. Już na przełomie XIV i XV wieku największe znaczenie zyskały firmy bankierskie, działające w miastach północnych Włoch, głównie we Florencji, Genui i Mediolanie. Na ziemiach polskich domy bankowe pojawiły się dopiero u schyłku średniowiecza. Kupcy zakładali je w celu finansowania własnych interesów. Ich głównymi ośrodkami były miasta Kraków, Gdańsk i Toruń. Co ciekawe, jednym z pierwszych działań finansowych było udzielanie pożyczek na wysoki procent – czyli tzw. lichwa. Pojawiły się także pierwsze „przelewy”, polegające na przenoszeniu wkładu z jednego konta klienta, na konto innego. A skąd słowo „bank”? Z języka włoskiego „banco” oznaczającego rodzaj ławy, przy której włoscy handlarze i złotnicy dobijali targu.

„Bezpieczny Portfel” to cykl dziesięciu audycji edukacyjnych, o tematyce związanej z bankowością. Dowiemy się z nich, między innymi, jak prowadzić bezpieczny budżet domowy, jak mądrze zaciągać kredyt, na czym polega pętla zadłużenia i jak się z niej wydostać oraz jak wykreślić nasze nazwisko z rejestru długów. Na koniec każdej audycji przedstawiamy także kalendarium z historii banków centralnych.

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.

Posłuchaj audycji:

mk