Podczas XIII Festiwalu Filmowego NNW „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” w Gdyni wręczono nagrody Platynowego Opornika oraz „Drzwi do Wolności”. Laureatką pierwszego z nich została Ewa Dałkowska. Dziękując za przyznanie prestiżowej statuetki, aktorka mówiła, że nie ma „wielkich dokonań”, lecz robiła tylko to, co jest „zwykłym obowiązkiem Polaka i obywatela”.

Laur został wręczony Ewie Dałkowskiej podczas wieczornej gali inauguracyjnej XIII Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci”. Pierwsze festiwalowe projekcje rozpoczęły się w środę. Ewa Dałkowska została uhonorowana za „całokształt twórczości, za niezłomność w podejmowaniu trudnych tematów, bezkompromisowość i niezależność pracy twórczej”.

Jak przyznał dyrektor Festiwalu Filmowego NNW Arkadiusz Gołębiewski, Ewa Dałkowska to niekwestionowana postać w świecie filmu dużego ekranu. – Przyznanie tej nagrody pani Ewie Dałkowskiej to również ukłon w stronę aktorów teatru domowego, którzy w czasie stanu wojennego odwiedzali poszczególne domy i recytowali wiersze, przedstawiali sztuki teatralne. W ten sposób uchylali drzwi do wolności – podkreślił Arkadiusz Gołębiewski.

„NIE MAM WIELKICH DOKONAŃ”

– Jestem speszona. Nie mam wielkich dokonań, nie rzucałam butelek z benzyną na czołgi, nie wysadzałam pociągów ani mostów. Robiłam tylko to, co jest zwykłym obowiązkiem Polaka i obywatela. Zachowywałam się jak człowiek wolny i stawiałam opór opresyjnej władzy. Nie wiem, czy za to należy się nagroda – powiedziała aktorka odbierając nagrodę.

Podkreśliła, że czuje się „uhonorowana ponad zasługi”. – Obawiam się, że kiedy stanę u stóp tronu, powiedzą mi: „zapłatę już otrzymałaś” – dodała.

– Ten opór, który podczas stanu wojennego polegał na udziale w organizacji bojkotu telewizji, występach podziemnego teatru domowego, uczestnictwie w demonstracjach, to był rodzaj przygód, za które nie spotkały mnie większe represje. Dlatego czuję się dłużnikiem tych wszystkich, którzy za swoją walkę zapłacili wolnością, zdrowiem, a nawet życiem, a dziś często są zapomniani – mówiła.

„TRWA PEŁZAJĄCY TERROR IDEOLOGICZNY”

Zdaniem Dałkowskiej „rozpoczął się atak na naszą kulturę, tradycję, wiarę i patriotyzm”. – Apogeum nastąpiło po 10 kwietnia 2010 roku. Polska podzieliła się na dwa wrogie obozy. Kiedy przyjęłam w filmie „Smoleńsk” rolę śp. Marii Kaczyńskiej wiele osób pytało mnie, czy pani się nie boi – mówiła. W jej opinii „trwa pełzający terror ideologiczny”.

– Bruksela chce nam narzucać ustawy podważające naszą narodową tożsamość i fundamenty naszej gospodarki. Rośnie zagrożenie wewnętrzne i zewnętrzne, a nasze sojusze są tyle warte, co gwarancje angielskie w 1939 roku. Pora więc na pytanie: czy jeszcze potrafimy i chcemy walczyć? Czy potrafimy stawiać opór? Trzeba wyjąć z szuflad stare oporniki – stwierdziła Dałkowska.

Ewa Dałkowska z nagrodą Platynowego Opornika (fot. Festiwal Filmowy NNW)

LAUREACI NAGRODY „DRZWI DO WOLNOŚCI”

Podczas gali otwarcia festiwalu NNW przyznano też siedmiu osobom nagrodę „Drzwi do wolności”.

Laur ten odebrała ppłk. Stanisława Kociełowicz ps. „Iskierka”, która w czasie wojny walczyła w Szarych Szeregach odnosząc ciężkie rany postrzałowe. W 1951 roku aresztowana przez NKWD przebywała w dwóch moskiewskich więzieniach oraz przez 8 lat w obozie karnym i w łagrze.

Nagrodę „Drzwi do wolności” przyznano też aktorowi Piotrowi Fronczewskiemu, w którego imieniu wyróżnienie odebrał aktor Krzysztof Fus.

„Drzwi do wolności” odebrał też kpt. w st. spocz. Wiesław Kapturowicz-Kapergren, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej oraz I Kompanii Kadrowej Legionów. Represjonowany przez UB, został zmuszony do opuszczenia Polski w 1973 roku. Przez 44 lata na emigracji w Szwecji prowadził wraz z żoną działalność patriotyczną, wspierając finansowo i materialnie „Solidarność” na terenie Polski.

Nagroda przypadła również kpt. Janowi Kowalczysowi ps. „Śmiały”, żołnierzowi Armii Krajowej, aresztowanemu przez KGB. W trakcie brutalnego śledztwa był torturowany i bestialsko bity. Skazany przez KGB na 10 lat więzienia oraz 5 lat pozbawienia praw publicznych został zesłany na Sybir.

„Drzwi do wolności” otrzymał także działacz opozycji antykomunistycznej Grzegorz Wołoszczak, który był m.in. współodpowiedzialny za bezpieczeństwo papieża Jana Pawła II podczas jego pierwszej pielgrzymki do Polski w 1979 roku.

Laureatami zostali też jezuita o. Bronisław Sroka oraz franciszkanin o. Paweł Cebula.

DRUGI DZIEŃ FESTIWALU

Wprawdzie gala inauguracyjna odbyła się w czwartek, to jednak pokazy filmowe na festiwalu trwają już od środy.

Drugiego dnia w Gdyni odbył się już m.in. premierowy pokaz filmu konkursowego „Terenia” w reżyserii Dariusza Walusiaka, którego bohaterką jest Teresa Grodzińska, sanitariuszka wojny polsko bolszewickiej zamordowana przez kozaków Konnej Armii Budionnego. Pokazano również biograficzny tryptyk o Jánosu Esterházym, działaczu mniejszości węgierskiej na terenie dzisiejszej Słowacji, przeciwniku Holocaustu, uważanym za symbol wspólnej historii Polski i Węgier.

Jedną z nowości wydawniczych zaprezentowanych na festiwalu była książka „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991”, która ukazała się pod red. nauk. Adama Hlebowicza, dyrektora Biura Edukacji Narodowej.

Kształtowanie postaw patriotycznych i tożsamości było tematem panelu dyskusyjnego, który prowadził Adam Hlebowicz z IPN. Uczestnicy dyskutowali o tym, jak podtrzymywać polskość wśród rodaków mieszkających za granicą, a szczególnie młodzieży.

W czwartek miała też miejsce inauguracja Akademii Mediów Polonijnych, która działa w ramach uruchomionej w tym roku na Festiwalu NNW Akademii Filmowej. Jej celem jest wzmocnienie warsztatowe i utrzymanie łączności z mediami polonijnymi. Część zajęć realizowana jest w formie wykładów, a część z możliwością interakcji. Wszystkie spotkania odbywają się online, ale dziennikarze będą mieli do nich dostęp także po zakończeniu warsztatów.

– W ramach Akademii przeprowadzamy warsztaty dedykowane dziennikarzom mediów polonijnych. W trzydniowym cyklu poruszymy tematy z zakresu publicystyki, reportażu, prawa autorskiego, opowiemy o odpowiednim kadrowaniu. Będziemy mówić o przestrzeni komercyjnej w mediach. Zorganizujemy wywiady i debaty online – mówi koordynatorka projektu Barbara Konarska.

W PIĄTEK PANEL DYSKUSYJNY Z UDZIAŁEM PREZESA RADIA GDAŃSK DR. ADAMA CHMIELECKIEGO

W trakcie Festiwalu NNW pokazanych zostanie prawie 100 filmów o tematyce historycznej. Odbędzie się pięć konkursów: międzynarodowy konkurs filmów dokumentalnych, międzynarodowy konkurs filmów fabularnych, konkurs polskich filmów dokumentalnych, konkurs wideoklipów oraz konkurs dokumentów radiowych.

Festiwalowi tradycyjnie towarzyszy wiele imprez dodatkowych. W piątek 1 października o godz. 13:00 na Nowej Scenie Teatru Muzycznego w Gdyni odbędzie się panel dyskusyjny „Polskie tematy w Polskim Radiu”, w którym o ważnej misji rozgłośni publicznych dyskutować będą Agnieszka Kamińska (prezes Polskiego Radia) oraz dr Adam Chmielecki (prezes Radia Gdańsk). Rozmowę poprowadzi red. Jan Ruman (Biuletyn IPN).

Festiwal potrwa do soboty 2 października. Poniżej można się zapoznać z programem imprezy.

PAP/am