We wtorek w siedzibie Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyła się konferencja popularnonaukowa „Losy nauczycieli polskich w czasie II wojny światowej: ogląd historyczno-prawny i współczesne wyzwania pedagogiczne”. Przybliżyła ona tragiczne losy polskich nauczycieli, których Niemcy mordowali po 1 września 1939 roku.

Niemiecki działania zmierzające do eksterminacji polskich nauczycieli przedstawiono na wybranych przykładach, z uwzględnieniem kontekstu historycznego i prawnego. Ich obraz został uzupełniony o historyczno-pedagogiczną refleksję nad dotychczasowymi doświadczeniami oraz współczesnymi wyzwaniami w obszarze potrzeby konsekwentnego uwrażliwiania na kształtowanie tożsamości młodego pokolenia Polaków – tożsamości, której istotnym aspektem jest pamięć o przodkach poddanych totalitarnemu terrorowi i poległych za przywiązanie do polskości.

UCZCZONO PROF. MARIANA WALCZAKA

W konferencji wzięli udział specjaliści, naukowcy i badacze z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Academia Ignatianum w Krakowie, Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Instytutu Pamięci Narodowej, Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach i Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Konferencję otworzyli: dr hab. Grzegorz Berendt, prof. UG, p.o. dyrektor Muzeum II Wojny Światowej, dr hab. Piotr Kostyło, prof. UKW, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego oraz Jerzy Walczak, syn prof. Mariana Walczaka (1923-2020), bohatera referatu otwierającego panel konferencji, niestrudzonego badacza strat osobowych środowiska polskich nauczycieli w czasie II wojny światowej.

EKSTERMINACJĘ ROZPOCZĘLI NIEMCY, A ZAKOŃCZYLI SOWIECI

Jesienią 1939 roku, równolegle z podbojem ziem Rzeczpospolitej, Niemcy rozpoczęli realizację planu eksterminacji polskich elit oraz depolonizacji, germanizacji i wyniszczania pozostałej części narodu. Polaków mordowano z powodu ich przynależności narodowej. Wśród ofiar wojennego i okupacyjnego terroru w pierwszych miesiącach po agresji III Rzeszy i ZSRS szczególne miejsce zajmuje elita państwa polskiego, w tym nauczyciele. W oczach okupantów było to środowisko zagrażające budowie niemieckiej „przestrzeni życiowej” i utrwalaniu sowieckiej rzeczywistości komunistycznej.

Planową i systematyczną eksterminację bezpośrednią elit prowadzono z największą brutalnością pod dyktando rozkazu Adolfa Hitlera o „zabijaniu bez litości i pardonu”. Na ziemiach okupowanych przez Niemców zmierzała ona do „politycznego oczyszczania gruntu” i „odpolszczania”. Z kolei na obszarze zajętym przez Sowietów fizyczną likwidację przedstawicieli polskich elit prowadzono pod hasłami walki ze „szpiegami”, „burżuazyjną Polską” i „wrogami klasowymi”. W obu przypadkach zagłada przywódczego żywiołu służyła pozbawieniu Polaków tożsamości kulturowej i narodowej.

oprac. MarWer