Prezydent Andrzej Duda i jego małżonka Agata Kornhauser-Duda udali się na Litwę. Wizyta ma związek z obchodami 230-lecia Zaręczenia Polski i Litwy w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Poruszano podczas niej również kwestie gospodarcze i polityczne, w tym dotyczącą aktualnej sytuacji na granicy z Białorusią.
– Te Zaręczyny Polski i Litwy są tak naprawdę okazją, by pokazać, w jak znakomitym momencie znajdują się stosunki między dwoma naszymi krajami. Można wręcz mówić o pewnej epoce Andrzeja Dudy i Gitanasa Nausedy, prezydentów, którzy doprowadzili do wzmocnienia pewnej znakomitej tendencji w stosunkach polsko-litewskich – powiedział szef Biura Polityki Międzynarodowej Jakub Kumoch.
Jak zaznaczył, na Litwie Polska uchodzi za bardzo wiarygodnego sojusznika. – Również my cenimy Litwę i widzimy, jak wiele zrobiła dla naszych spraw. Dzięki stosunkom z Litwą mamy także bardzo dobre stosunki z innymi państwami bałtyckimi, czego dowodem są ostatnio bardzo liczne spotkania w ramach „czwórki 3+1+” – wyjaśnił Kumoch.
#NaŻywo | Ceremonia oficjalnego powitania Prezydenta RP Andrzeja Dudy i Małżonki przez Prezydenta Republiki Litewskiej Gitanasa Nausėdę i Małżonkę [Sygnał udostępniony przez TVP] https://t.co/Jfhjk1FZy7
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
PREZYDENT ANDRZEJ DUDA: OCZEKUJEMY OD UE DALSZYCH SANKCJI WOBEC BIAŁORUSI
Wizyta pary prezydenckiej rozpoczęła się od oficjalnego powitania przed Pałacem Prezydenckim w Wilnie. Pierwszym punktem były rozmowy w „cztery oczy” prezydentów Dudy i Nausedy. W trakcie spotkania poruszono kwestie gospodarcze i polityczne.
Prezydent Duda wskazał na konferencji po spotkaniu, że Polska „z całą odpowiedzialnością” podchodzi do ochrony granicy z Białorusią przed kryzysem migracyjnym, wywołanym przez reżim Aleksandra Łukaszenki. – My się przecież zobowiązaliśmy wobec naszych europejskich partnerów, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, jako kraj członkowski strefy Schengen w ramach Unii Europejskiej, że będziemy strzegli granicy, że będziemy to czynili w sposób odpowiedzialny, że nie będziemy dopuszczali do nielegalnej migracji, nielegalnego wkraczania na teren UE i strefy Schengen – przypomniał Andrzej Duda.
Dodał, że proceder, który organizują władze Białorusi, ma charakter „hybrydowego ataku” i dotyczy nie tylko Polski, ale też Litwy, Łotwy oraz „szeroko pojętej Unii Europejskiej”. – W związku z tym oczekujemy także i solidarności, oczekujemy jednak, że Rada Europejska podejmie decyzje co do dalszych sankcji wobec reżimu białoruskiego. I tą kwestię z całą pewnością w ramach Rady Europejskiej trzeba będzie podnosić, bo tego typu wsparcie ze strony Unii Europejskiej jako wspólnoty jest naszym krajom z całą pewnością dzisiaj potrzebne – zaznaczył prezydent.
– Wywiązujemy się ze swoich zobowiązań, strzeżemy granicy, współpracujemy ze sobą w tym zakresie. Wielokrotnie z panem prezydentem (Nausedą) na przestrzeni ostatnich miesięcy rozmawialiśmy o tym i kiedy Litwa była w potrzebie, to ze strony Polski staraliśmy się ją wesprzeć w jak największym stopniu. Wierzę w to, że damy sobie radę z tym kryzysem, poradzimy sobie – oświadczył Duda.
My pleasure to welcome @AndrzejDuda @prezydentpl in Lithuania ????????! We value excellent bilateral relations& security cooperation with Poland ????????.
Polska jest naszym wspaniałym przyjacielem i zaufanym partnerem! pic.twitter.com/oWS7X1SrLz
— Gitanas Nausėda (@GitanasNauseda) October 19, 2021
PREZYDENT LITWY: REŻIM ŁUKASZENKI STAJE SIĘ CORAZ BARDZIEJ AGRESYWNY
Prezydent Litwy ze swej strony podkreślił, że współpraca i przyjaźń między Litwą a Polską były ważne zawsze, we wszystkich okresach historii, ale szczególnie istotne są teraz, uwzględniając aktualny kontekst geopolityczny. – W Polsce mamy zaufanego przyjaciela i sojusznika, który zawsze w potrzebie wyciągnie pomocną dłoń. To potwierdziły niedawne wydarzenia, ewakuacja misji z Afganistanu. Polska była pierwszym państwem, które zaproponowało pomoc Litwie – zaznaczył prezydent Nauseda.
Mówiąc o ataku hybrydowym reżimu białoruskiego, Nauseda podkreślił, że ujawnił on luki w istniejącym prawodawstwie unijnym i wskazał na konieczność dostosowania go do nowych realiów w celu „zapewnienia ochrony granic UE, zapobiegania próbom nielegalnego przekraczania granic i nadużywania systemu azylowego przez niedemokratyczne reżimy”.
Prezydent Nauseda poinformował, że tę kwestię poruszy w najbliższy czwartek na posiedzeniu Rady Europejskiej. Podziękował Polsce za wsparcie w tej kwestii i wyraził nadzieję, że „nadal będziemy wspólnie pracować, aby dokonać niezbędnych zmian” w unijnym prawie migracyjnym.
– Reżim Łukaszenki staje się coraz bardziej agresywny, co zagraża bezpieczeństwu całej Europy – powiedział litewski prezydent, wskazując nie tylko na problem nielegalnej migracji, ale też na problem białoruskiej elektrowni atomowej, która została zbudowana nieopodal litewskiej granicy. – Dziękujemy Polsce za wsparcie w sprawie elektrowni atomowej w Ostrowcu i bojkotowanie produkowanej w niej energii elektrycznej – oświadczył.
#NaŻywo | Prezydenci Andrzej Duda i Gitanas Nausėda na spotkaniu z przedstawicielami mediów
[Sygnał udostępniony przez TVP] https://t.co/w0WflY5AYq
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
POLSKA I LITWA UDZIELAJĄ POMOCY, ALE NIE GODZĄ SIĘ NA NIELEGALNE PRZEKRACZANIE GRANIC
Prezydenci byli pytani jak oceniają krytykę Polski i Litwy przez organizacje międzynarodowe, jeśli chodzi o nieprzepuszczanie przez granice migrantów, w tym dzieci i kobiet, oraz czy nie osłabia to pozycji Polski i Litwy, gdy mówią o nieprzestrzeganiu prawa na Białorusi.
Duda podkreślił, że w ostatnim czasie Polska, wysyłając samoloty, sprowadziła ponad 1,3 tys. osób uchodzących z Afganistanu, by udzielić im pomocy. O tę pomoc – jak mówił – zwracali się osobiście ci ludzie, organizacje międzynarodowe lub inne państwa.
– My respektujemy zasady i działamy w sposób humanitarny, natomiast równocześnie jesteśmy członkiem UE (…) mamy z tym związane obowiązki – mówił Duda. Podkreślił, że Polska chciała pomóc osobom relokowanym na granicę przez władze białoruskie, ale polski konwój humanitarny nie został wpuszczony do Białorusi. – My jesteśmy gotowi udzielić pomocy, ale nie zgodzimy się na nielegalne przekraczanie granicy, strzeżemy tej granicy, to jest kwestia naszej europejskiej odpowiedzialności – powiedział prezydent.
Nauseda zwrócił uwagę, że reżim białoruski tworzy różnorodne pola dezinformacji. – Litwa, Polska i Łotwa starają się zapewnić przede wszystkim bezpieczeństwo granicy zewnętrznej, ponieważ granica jest atrybutem wolności i niepodległości (…). Mamy dużo migrantów przyjętych na Litwie – to są kobiety i dzieci i staramy się stworzyć normalne warunki dla migrantów (…) ale nie możemy pozwolić na nielegalne, brutalne przekroczenie, pod dowolnym pretekstem naszej granicy dlatego, że to jest poddanie się atakowi hybrydowemu – podkreślił Nauseda.
Odnosząc się do budowy zapory na granicy, Nauseda mówił, że to jest „czynnik pierwszorzędny”. – Musimy zapewnić tę fizyczną barierę, ponieważ inaczej nie będziemy mogli zapewnić należytej obrony zewnętrznej granicy UE – powiedział prezydent Litwy.
Prezydent Duda dodał, że „jest sprawą oczywistą, że są luki w rozwiązaniach europejskich dotyczących kwestii azylu i o tym trzeba mówić na Radzie Europejskiej”.
#NaŻywo | Złożenie przez Prezydenta RP kwiatów przed Pomnikiem Poległych w Walkach o Niepodległość Litwy oraz w Kwaterze Żołnierzy Polskich
[Sygnał udostępniony przez TVP] https://t.co/B676HD6C0D
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
PREZYDENT ANDRZEJ DUDA: CHCEMY UNII WOLNYCH NARODÓW I RÓWNYCH PAŃSTW
Prezydent Duda pytany był o to, jak patrzy na kwestie związane z wyrokiem polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie nadrzędności konstytucji nad prawem unijnym. – Cała kwestia wymaga szeregu wyjaśnień albowiem powiedziałbym tak, że w przestrzeni medialnej nie tylko polskiej, ale również i europejskiej – także jak rozumiem w jakimś sensie litewskiej – jest bardzo wiele nieprecyzyjnych określeń dotyczących tej sytuacji – odpowiedział Andrzej Duda.
Jak mówił, „polski Trybunał Konstytucyjny powiedział, że rzeczywiście jest prymat polskiej konstytucji nad prawem europejskim”. – Powiedział, że Unia Europejska, jej organy mają tyle kompetencji w stosunku do Polski, na ile Polska zgodziła się wcześniej ograniczyć swoją suwerenność. Natomiast poza tymi ograniczeniami tam, gdzie nie było mowy o dopuszczeniu instytucji europejskich do decydowania w polskich sprawach, wszystkie decyzje podejmowane są tylko i wyłącznie wewnętrznie – podkreślił Andrzej Duda.
– Tyle powiedział Trybunał Konstytucyjny. Powiedział, że suwerenność oddaliśmy tam, gdzie się na to zgodziliśmy, ale tam, gdzie się nie zgodziliśmy proszę nie interweniować, proszę nie ingerować, bo jest to nielegalne, niedopuszczalne i to jest naruszenie zasady praworządności – dodał prezydent.
– My jesteśmy członkiem Unii Europejskiej, jesteśmy z tego członkostwa zadowoleni. Głosowaliśmy w referendum za przystąpieniem do Unii Europejskiej, osobiście także głosowałem za przystąpieniem do UE. Chcemy Unii Europejskiej dobrze współdziałającej jako unii wolnych narodów i równych państw. Do takiej UE wstępowaliśmy, na taką UE – my jako Polacy – się godziliśmy i po prostu chcemy, żeby ta Unia Europejska taką była – powiedział Andrzej Duda.
Prezydent Nauseda podkreślił, że Litwa poprze Polskę w sprawach dotyczących poszukiwania wyjścia z zaistniałej sytuacji. – My rozumiemy, że dzisiaj sytuacja wygląda w ten sposób, że na razie nie widać tych sposobów rozwiązania, ale gdyby była potrzebna nasza pomoc w mediacjach, nasze pośrednictwo, to jesteśmy gotowi to zrobić – powiedział prezydent Litwy.
(fot. KPRP/Marek Borawski)
UROCZYSTE POSIEDZENIE SEJMU LITWY Z UDZIAŁEM PREZYDENTÓW
Duda i Nauseda wzięli następnie udział w uroczystym posiedzeniu litewskiego Sejmu z okazji 230-lecia uchwalenia aktu Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.
Polski prezydent, który przemówienie rozpoczął w języku litewskim, zwracał uwagę na fakt, że relacje między Polską a Litwą są szczególne.
– Historia jedności naszego oręża i unii politycznej pomiędzy naszymi państwami obejmuje kilkaset najpiękniejszych lat w dziejach obu naszych narodów. Nigdy nie będziemy po prostu zwykłymi sąsiadami. Jesteście, wy, Litwini, jak i my, Polacy, częścią wielkiej cywilizacji, którą wspólnie stworzyliśmy. Jesteście dla nas braćmi – mówił.
Polski przywódca wskazywał, że uchwalony przed 230 laty akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów stanowił potwierdzenie równości obydwu stron tworzących Rzeczpospolitą oraz zagwarantowanie litewskiej suwerenności i podmiotowości w tym związku. Przypominał, że Zaręczenie zostało przyjęte przez aklamację i miało stanowić jeden z konstytucyjnych filarów odnowionej i wzmocnionej unii polsko-litewskiej.
– Nie możemy, rzecz jasna, upiększać historii. Rzeczpospolitą Obojga Narodów straciliśmy parę lat po naszych zaręczynach. Doprowadzili do tego bezpośrednio zaborcy ze wschodu i zachodu, jednak pośrednio wina leżała także po stronie naszych przodków i przywódców politycznych, którym zabrakło odpowiedniej mądrości podczas sprawowania rządów. Musimy zawsze o tym pamiętać, by tej mądrości nigdy nam nie zabrakło – oświadczył Duda.
Podkreślił, że polsko-litewska historia to nie tylko wspólne triumfy, ale również wspólne, nierzadko heroiczne porażki.
– Nasza historia miała momenty trudne i z naszego punktu widzenia – ludzi naszego wieku – często niezrozumiałe. Nasi przodkowie nie potrafili porozumieć się na początku XX wieku, zabrakło między nimi szczerości i zaufania, za co oba kraje i narody zapłaciły bardzo wysoką cenę. Trzeba to jasno powiedzieć i nie chować głowy w piasek. Również Polska, mój kraj, ma w tej sprawie sobie wiele do zarzucenia – powiedział prezydent.
#NaŻywo | Prezydent RP Andrzej Duda i Prezydent RL Gitanas Nausėda biorą udział w uroczystym posiedzeniu Sejmu RL (Lietuvos Respublikos Seimas) z okazji 230-lecia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów
[Sygnał udostępniony przez TVP] https://t.co/9ybk8G2lSl
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
PREZYDENT DUDA: WIEŻA TELEWIZYJNA W WILNIE SYMBOLEM OSTATECZNEGO UPADKU KOMUNY
Andrzej Duda wskazywał, że oba narody były przez dziesiątki lat rozdzielone sowiecką granicą. – Moje pokolenie pamięta już inną, waleczną Litwę – tę, która nie bała się rzucić wyzwania sowieckiemu imperium w czasie, gdy świat nie wierzył w jego upadek. To wywoływało nasz podziw. Również wtedy, w styczniu 1991 roku, gdy padliście ofiarą moskiewskiej agresji (…). To nie Mur Berliński jest dla nas symbolem ostatecznego upadku komunizmu, ale wieża telewizyjna w Wilnie – oświadczył.
Prezydent zaznaczył, że to właśnie wtedy zrozumieliśmy, że Związek Sowiecki nie ma żadnej przyszłości, że jest tylko opresyjnym, rozpadającym się imperium. – Zachód miał złudzenia i wątpliwości – wy ich nie mieliście. Oddaję hołd patriotom Litwy, którzy wówczas oddali życie za waszą i naszą wolność – dodał.
Zacytował też fragment piosenki „Upadek Związku Radzieckiego” Jacka Kaczmarskiego, barda „Solidarności”: „Za miedzą Litwa ma swą niepodległość. I ja się jakoś niepodległy czuję”. – Trudno o bardziej wymowne słowa pokazujące, jak bardzo jesteśmy ze sobą związani – duchowo i geopolitycznie. Niepodległa Polska to niepodległa Litwa, niepodległa Litwa to niepodległa Polska – oświadczył Duda.
???????????????? Pomiędzy naszymi krajami jest świetna współpraca bilateralna, ale także w ramach Unii Europejskiej, Sojuszu Północnoatlantyckiego i we wspólnocie Trójmorza.
???? Prezydenci @AndrzejDuda i @GitanasNauseda. pic.twitter.com/BeDhpa4MbK
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
PREZYDENT NAUSEDA: LITWA I POLSKA SĄ NA PIERWSZEJ LINII CYWILIZACJI ZACHODNIEJ
Prezydent Nauseda wskazywał, że akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów jest ważny nie tylko jako integralna część Konstytucji 3 Maja, ale przede wszystkim jako dowód, że rozwój państwowych stosunków polsko-litewskich opierał się i nadal opiera na sztuce kompromisu, a ta – podkreślił – wymaga zaufania i tolerancji.
Nauseda podkreślił, że tylko w oparciu o te wartości „możemy kontynuować strategiczną współpracę i opierać się na niej w zmieniającej się rzeczywistości geopolitycznej”.
Wyraził zadowolenie, że „Litwa i Polska nadal kroczą razem”. – W ostatnich dziesięcioleciach byliśmy świadkami szybkiego rozwoju stosunków dwustronnych, jednak jestem pewien, że dotychczas nie wykorzystaliśmy wszystkich możliwości współpracy – oświadczył.
W jego ocenie „ważną motywacją do wspólnych działań są rosnące zagrożenia i wyzwania militarne, technologiczne, gospodarcze”.
– Tak jak przed 230 laty, Litwa i Polska są dziś na pierwszej linii cywilizacji zachodniej. Próby podgrzania atmosfery na wschodniej granicy UE i NATO stawiają przed nami szczególne wyzwania – powiedział litewski prezydent podkreślając, że „powinniśmy zapewnić bezpieczeństwo naszych państw, ale także zachować równowagę w regionie; musimy zwracać szczególną uwagę nie tylko na dwustronną współpracę wojskową, ale także wzmacniać jedność NATO, wzmacniać naszą infrastrukturę graniczną”.
Nauseda wskazał, że Litwa i Polska powinny „włączać do swego systemu bezpieczeństwa bliską nam kulturowo i politycznie Ukrainę”. Zapewnił też, że oba kraje dołożą „wszelkich starań, aby obywatele sąsiedniej Białorusi mogli wybrać władze własnego kraju w sposób swobodny i demokratyczny”.
POZOSTAŁE PUNKTY WIZYTY PREZYDENTA ANDRZEJA DUDY
Po południu obaj prezydenci otworzyli międzynarodową konferencję naukową i wystawę z okazji 230-lecia uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów „O dobro Ojczyzny, Litwa i Polska w epoce Konstytucji 3 maja”. Wieczorem litewska para prezydencka wyda obiad oficjalny na cześć prezydenta Dudy i jego małżonki.
#NaŻywo | Otwarcie przez Prezydenta Polski i Prezydenta Litwy międzynarodowej konferencji naukowej i wystawy z okazji 230-lecia uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów
[Sygnał udostępniony przez TVP] https://t.co/AjkJEF8Vpn— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) October 19, 2021
W środę polski przywódca spotka się z premier Litwy Ingridą Szimonyte. Następnie Duda i Nauseda wezmą udział w Litewskiej Narodowej Konferencji Bezpieczeństwa 2021.
Prezydent ma także odwiedzić miejsca związane z polska historią, m.in. cmentarz na Rossie, gdzie odda hołd marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, którego serce jest tam pochowane, a także kwatery powstańców styczniowych, których pochówek „przyciągnął tłumy litewskich, polskich i białoruskich patriotów”.
Ostatnim punktem wizyty na Litwie będzie msza święta w Wileńskiej Bazylice Archikatedralnej.
(fot. KPRP/Marek Borawski)
ROK KONSTYTUCJI 3 MAJA I ZARĘCZENIA WZAJEMNEGO OBOJGA NARODÓW
Rok 2021 na Litwie jest Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, a w Polsce – Rokiem Konstytucji 3 Maja.
Konstytucja z 3 maja 1791 roku była pierwszą tego typu ustawą zasadniczą w Europie i drugą na świecie. Uchwalone 20 października 1791 roku Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów wprowadziło ważny dla strony litewskiej proporcjonalny udział Litwinów i Polaków w strukturach zarządzania przyszłym unitarnym państwem.
PAP/am
