Osiemdziesiąt pięć lat temu niemieccy naziści spalili synagogę w Słupsku. Zdarzenie było częścią tak zwanej „nocy kryształowej” podczas której w Trzeciej Rzeszy niszczono sklepy oraz miejsca kultu społeczności żydowskiej. W Niemczech podpalono w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku około trzystu synagog i miejsc kultu. Akcja w duży stopniu inicjowana przez władze hitlerowskie był zemstą za zastrzelenie w Paryżu przez Żyda Herszela Grynszpana sekretarza ambasady niemieckiej Ernsta vom Ratha. Grynszpan pochodził z Polski i dokonał zabójstwa w Paryżu w odwecie za prześladowanie społeczności żydowskiej.

– Noc kryształowa na terenie ówczesnej Trzeciej Rzeszy przebiegała podobnie. Podpalano synagogi, wybijano szyby wystawowe w żydowskich sklepach, były też ofiary śmiertelne szacowane obecnie na 91 osób. To był typowy pogrom skierowany na przemoc wobec ludzi, polegający na biciu, niszczeniu mienia, niszczeniem miejsc symbolicznych, jakimi były właśnie synagogi – mówi profesor Eryk Krasucki z Uniwersytetu Szczecińskiego.

(fot. stolp.de)

-W Słupsku również spalono synagogę, wtedy w 1938 roku społeczność żydowska w mieście liczyła dwieście do trzystu osób. Niektóre źródła wskazują liczbę 215 osób, bo spora część wyjechała przed rokiem 1938. Na co warto zwrócić uwagę, to fakt, że w 1944 roku do Słupska do stworzonego właśnie podobozu koncentracyjnego przywieziono grupę ponad sześciuset żydowskich więźniów, którzy pracowali później przy naprawie taboru kolejowego przy dzisiejszej ulicy Kołłątaja. Niemcy wywieźli ich przed wkroczeniem Armii Czerwonej do miasta – mówi profesor Wojciech Skóra z Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku.

(fot. stolp.de)

Synagogę w Słupsku przy dzisiejszej ulicy Niedziałkowskiego zbudowano w roku 1901. Została podpalona w nocy z 9 na 10 listopada 1938 przez nazistów, a ówczesne władze niemieckiego Słupska zabroniły gaszenia pożaru, a następnie wysadzono w powietrze pozostałości budynku. Społeczność żydowska musiała na własny koszt uprzątnąć gruzowisko.

W 2011 roku podczas prac wykopaliskowych odkopano fundamenty synagogi w Słupsku oraz odnaleziono tubę z aktem erekcyjnym budynku.

Posłuchaj więcej:

Przemek Woś/ar