100 artystów z Polski, Hiszpanii, Czech, Niemiec, Belgii, Słowenii i Ukrainy oraz światowe premiery dawnej muzyki gdańskiej i europejskiej na jesiennej odsłonie Festiwalu. Kościół św. Trójcy, Centrum św. Jana, kościół pw. Jana Bosko 29 września – 6 października 2024 r.
Tak oto 10 lat z festiwalem ORGANy PLUS+® staje się faktem. Pośród niezliczonych wydarzeń organowych w Gdańsku, na Pomorzu, w Polsce i na świecie Festiwal stał się jedną z najważniejszych scen prezentujących żywe, nowe i pogłębione interpretacje muzyki dawnej, w której organy stanowią ważny komponent. Trudno w to uwierzyć, ale dziesięć lat festiwalu ORGANy PLUS+® to 90 autorskich koncertów z udziałem 905 artystów z 24 krajów, w tym 32 debiuty i 48 premier muzycznych, kursy, panele dyskusyjne, wykłady. Słowem udało nam się w Gdańsku stworzyć międzynarodowy format, który nie tylko jest atrakcyjny dla melomanów i adeptów sztuki muzycznej, ale również umożliwia artystom z wielu krajów realizację swoich marzeń twórczych.
Nie byłoby to możliwe, gdyby nie wspaniałe instrumenty, które w ostatnich latach zostały zrekonstruowane w gdańskich kościołach oraz życzliwość wielu parafii, zakonów i instytucji z gdańskimi franciszkanami na czele. Dziękujemy ! Nie byłoby to również możliwe, gdyby nie wierna i uważna publiczność, która swoją liczną obecnością potwierdza, że pomysł tworzenia koncertów jako swoistych kapsuł czasu przenoszących nas w konkretne miejsce i epokę jest wyjątkowo atrakcyjną formułą obcowania ze sztuką. Dziękujemy !! Wreszcie nie byłoby to możliwe, gdyby nie udział trzech grantodawców – Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miasta Gdańska i Samorządu Województwa Pomorskiego. Instytucje te od pierwszej edycji wspierały finansowo ten nowatorski, odważny i zwariowany pomysł, który okazał się wielce udany i potrzebny.
W jubileuszowym roku 2024 stu czterdziestu artystów z sześciu krajów europejskich w trakcie jedenastu tematycznych koncertów przedstawi utwory trzydziestu dwóch kompozytorów, w tym wiele nie tylko po raz pierwszy w Polsce, ale również na świecie. Większość z nich usłyszymy właśnie jesienią, która będzie pełna PREMIER i debiutów.
Miłośnicy dawnej gdańskiej kultury będą mieli nie lada okazję obcować z dziełami kompozytorów działających nad Motławą, a drugim motywem przewodnim jesiennej edycji będzie dawna muzyka niemiecka.
Jesienną edycję festiwalu ORGANy PLUS+® 2024 rozpoczniemy występem zespołu wokalno-instrumentalnego Wrocław Baroque Ensemble w międzynarodowym składzie pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka, który mimo swojej renomy jeszcze nigdy nie występował w Gdańsku. To zdobywcy wielu nagród fonograficznych koncertujący w wielu krajach europejskich, którzy specjalizują się w prezentacji mało znanego repertuaru muzyki siedemnastowiecznej ze środkowej Europy. Razem z muzykami z Wrocławia przyjeżdża jedna z najpiękniej rozwijających się wschodzących gwiazd muzyki dawnej – hiszpańska sopranistka Alicia Amo, która zachwyca już swoim głosem melomanów na najważniejszych scenach operowych w Europie. Artyści do Gdańska przyjeżdżają z muzyką … gdańską. W trakcie koncertu pod prostą nazwą + FÖRSTER usłyszymy niezwykle kunsztowne kompozycje jednego z najwybitniejszych siedemnastowiecznych kompozytorów europejskich, a jednocześnie kapelmistrza kościoła Mariackiego – gdańszczanina Kaspara Förstera młodszego. Jego Cantiones Sacrae uzupełnią dwa dzieła – kameralny koncert duchowy Jephte Giacomo Carissimiego, oraz przygotowana specjalnie na gdański festiwal ORGANy PLUS+® 2024 światowa prapremiera kompozycji innego gdańskiego kompozytora i organisty z początku siedemnastego wieku – Daniela Jacobiego. Wszystko to zabrzmi z jedynego w Polsce lektorium we franciszkańskim kościele św. Trójcy w niedzielę 29 września o godz. 16:00. To pierwszy „gdański” motyw jesiennej edycji, na którym nie powinno zabraknąć miłośników muzycznej kultury „Perły w Koronie” pierwszej Rzeczypospolitej.
Po niezwykłej niedzielnej uczcie z gdańską muzyką na festiwalu ORGANy PLUS+®+2024 czeka nas kolejne „danie” z menu gdańskich cymeliów. Pochodzący ze Zgorzelca Johann Gottlob Harrer był następcą Jana Sebastiana Bacha na stanowisku kapelmistrza w lipskim kościele św. Tomasza. Skomponował wielką ilość muzyki instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej. Za swojego życia był z pewnością bardziej rozpoznawalny w Europie, niż jego poprzednik. Nigdy nie był w Gdańsku, ale i tutaj dotarła jego sława, a za nią jego twórczość. W zbiorach muzycznych Biblioteki Gdańskiej znajduje się jeden z dwóch rękopisów słynnej pasji Harrera (drugi znajduje się w Lipsku), która najprawdopodobniej była wykonywana w grodzie nad Motławą w drugiej połowie osiemnastego wieku. Po trzystu latach znany już naszej publiczności lipski zespół Gellert Ensemble pod wodzą swojego szefa Andreasa Mitschke wraz z fantastycznymi solistami przypomni to niezwykłe dzieło mieszkańcom Gdańska na koncercie pod tytułem + PASSIO CHRISTI, który odbędzie się w środę 2 października w prezbiterium franciszkańskiego kościoła św. Trójcy o godz. 19:00 m.in. dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. To będzie jedyna okazja w Polsce, aby zapoznać się z tą doskonałą kompozycją. I tym razem nie powinno zabraknąć przede wszystkim miłośników kultury naszego miasta, ale nie mogą przegapić tej okazji również Ci, którzy chcą sięgnąć poza muzykę Bacha, Telemanna, czy Haendla i przekonać się, jak barwne i ciekawe było europejskie życie muzyczne w osiemnastym wieku.
„…Cymbalistów było wielu, ale żaden nie śmiał zagrać przy Jankielu…” wszyscy znamy ten słynny ustęp z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Dzisiaj pisanie o cymbałach wydaje nam się trochę egzotyczne, ale nie wzięło się to tylko z fantazji poety…Czy wiedzieliście Państwo, że w osiemnastym wieku jednym z najbardziej popularnych instrumentów, niemal jak współczesny keyboard, były właśnie wielkie chromatyczne cymbały, które nosiły zgrabną nazwę Pantaleon? Wykonywano na nich nie tylko muzykę taneczną i ludową, ale również kompozycje poważne, oryginalnie pisane na ten instrument, ale przede wszystkim aranżowane z muzyki na instrumenty klawiszowe i szarpane. Za czasów Bacha na drezdeńskim dworze polskiego króla najlepiej opłacanym muzykiem był…cymbalista właśnie. A lipski mistrz z pewnością poznał tę praktykę w czasie swoich odwiedzin w stolicy Saksonii. Tego typu koncerty odbywały się bowiem tylko w salach muzycznych dworów królewskich, czy książęcych. My chcemy, aby więcej chętnych osób miało możliwość posłuchania tego instrumentu, dlatego na koncert pod tytułem + PANTALEON zapraszamy do kaplicy św. Anny przy kościele św. Trójcy w czwartek 3 października wyjątkowo o godz. 20:00. Odtworzymy taki koncert na cymbałach ponownie dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Niemiecki Duet La Gioia Armonica, w skład którego wchodzą Jürgen Banholzer na organach i Margit Übellacker na pantaleonie to jedyni obecnie w Europie artyści, którzy prezentują profesjonalną muzykę na cymbały. Dla naszych melomanów przygotowali nie lada gratkę, program złożony z dzieł Bacha zaaranżowanych tak, jak mogło to mieć miejsce w osiemnastym wieku.
Odkąd neoromantyczne organy Eduarda Witteka w kościele salezjańskim na Oruni zostały zrekonstruowane i przywrócono im pierwotny kształt brzmieniowy, staramy się na festiwalu ORGANy PLUS+® pokazywać także i to dziedzictwo gdańskiej kultury muzycznej. Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku był bowiem w muzyce organowej bardzo intensywny i obfitował w zupełnie nowe stylistycznie propozycje. W trakcie koncertu pod tytułem + PIEŚNI BIBLIJNE w piątek 4 października o godz. 19:30 w kościele parafialnym pw. Jana Bosko na gdańskiej Oruni usłyszymy dwoje artystów z Belgii, organistę Petera Van de Velde oraz mezzosopranistkę Anastasiię Staroselską o ukraińskich korzeniach. Muzycy przygotowali na nasz Festiwal specjalny program poświęcony Psalmom Dawida, które były opracowywane w stylistyce neoromantycznej w różnych krajach europejskich. Posłuchamy pieśni angielskich, polskich i ukraińskich. Niektóre z nich – po raz pierwszy. Na naszym festiwalu mamy już małą tradycję sztuki wokalnej w tym urokliwym kościółku i wiemy, że jego oryginalna dwustuletnia akustyka i niewielki rozmiar są wprost stworzone do tego, aby prezentować taki wysublimowany kameralny repertuar. Melomani chcący doświadczyć romantycznych wzruszeń powinni czym prędzej zarezerwować sobie ten wieczór, bo wybitni artyści wspierani przez Ambasadę Belgii i przedstawicielstwo Flandrii wystąpią w Polsce tylko raz – na naszym festiwalu.
Przedostatni koncert festiwalu ORGANy PLUS+® 2024 będzie poświęcony muzyce gdańskiej. Johann Daniel Pucklitz to nazwisko powinno być już znane wszystkim, którzy interesują się kulturą muzyczną dawnego Gdańska. Zeszłoroczne wykonanie jego Oratorio Secondo w gdańskim Teatrze Szekspirowskim przyciągnęło setki melomanów i było jedynym gdańskim wydarzeniem muzycznym recenzowanym za granicą, a płyta z tą kompozycją zdobyła jedną z najważniejszych europejskich nagród muzycznych – Opus Klassik w roku 2022. Czas więc na przedstawienie innych jego utworów, które zachowały się w zbiorach Biblioteki Gdańskiej, a jest ich niemało. Skład wykonawczy najlepszy z możliwych – znany gdańskim melomanom i uznany przez krytyków – Sidonie Gudrun Otto (Niemcy) – sopran, Elvira Bill (Niemcy) – alt , Georg Poplutz (Niemcy) – tenor, Thilo Dahlmann (Niemcy) – bas, Andrzej Szadejko – dyrygent, kierownik artystyczny oraz gdańskie zespoły Goldberg Baroque Ensemble i Goldberg Vocal Ensemble. W programie koncertu + PUCKLITZ prapremiery dwóch mszy oraz czterech kantat gdańskiego twórcy. Wszystko to tym razem w przestrzeni, gdzie muzyka ta zabrzmiał po raz pierwszy trzysta lat temu, czyli w obecnym Centrum św. Jana w sobotę 5 października o godz. 19:00. To będzie zupełnie wyjątkowe doświadczenie nie tylko dla odbiorców, ale również dla muzyków. Festiwalowa kapsuła czasu przeniesie nas do lat pięćdziesiątych osiemnastego wieku, czasu w którym Gdańsk jeszcze cieszył się sławą największego i najbardziej różnorodnego nad Bałtykiem centrum kulturalnego. Partnerem również tego koncertu będzie Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Tradycją festiwalową jest to, iż ostatni koncert jest swoistym „wybrzmieniem”, kodą, która pozwoli nam wspomnieć wszystkie przeżycia estetyczne poprzednich koncertów i jednocześnie podsumować wrażenia festiwalowe. W tym roku na finałowy koncert festiwalu ORGANy PLUS+® 2024 zaprosiliśmy jednego z najciekawszych muzyków-badaczy dawnej kultury muzycznej południowej Europy średniego pokolenia – Dalibora Miklavčiča ze Słowenii, który zaprezentuje odkrywaną przez siebie renesansową i wczesnobarokową muzykę znad Adriatyku, terenu, na którym mieszały się wpływy włoskie, niemieckie, austriackie i bałkańskie. Ten oryginalny melanż wybrzmi na koncercie pt. + DOLAR vs WECKMANN w niedzielę 6 października we franciszkańskim kościele św. Trójcy o godz. 15:30. Wybitnemu słoweńskiemu organiście towarzyszyć będą znani i lubiani członkowie gdańskiego zespołu Tubicinatores Gedanenses – Paweł Hulisz i Filip Pysz na trąbkach barokowych oraz na kotłach – Paweł Szewczyk. Kontrapunktem dla nowo odkrytej i nieznanej, lecz bardzo uroczystej muzyki Johannesa Batisty Dolara, czy Jacobusa Gallusa Carniolusa będą organowe utwory Matthiasa Weckmanna, jednego z najważniejszych siedemnastowiecznych kompozytorów muzyki organowej w Europie. W ten sposób w 350. rocznicę śmierci chcemy przypomnieć postać wybitnego artysty, który wraz z Johannem Frobergerem wywarł ogromny wpływ na rozwój muzyki na instrumenty klawiszowe.
Światowej sławy wykonawcy, oryginalne dawne instrumenty, dawne techniki wykonawcze, nie zmieniona od stuleci akustyka gotyckiego kościoła św. Trójcy oraz neogotyckiego kościoła św. Jana Bosko, zrekonstruowane wnętrza Centrum Świętego Jana, oryginalne umiejscowienie muzyków na jedynym w Polsce Lektorium, wreszcie muzyka nie słyszana nigdzie indziej w Polsce sprawią, że wejdziemy w sytuację uczestnika wydarzeń muzycznych sprzed wieków, a nawet staniemy się świadkami zupełnie nowych zdarzeń muzycznych.
Pozwólmy sobie na tę niezwykłą podróż w czasie!
Zapraszamy do kościoła Świętej Trójcy, św. Jana Bosko i Centrum św. Jana!
Szczegóły na stronie www.organyplus.com
Bilety: dostępne w przedsprzedaży online na platformie interticket https://organyplus.interticket.pl/
Festiwal ORGANY PLUS+® 2024 dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz ze środków Miasta Gdańska, Województwa Pomorskiego, Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Wspólnoty Flamandzkiej – Flanders State of the Arts.
