Sztuczna inteligencja (AI) to termin, który coraz częściej pojawia się w mediach, rozmowach i naszym codziennym życiu. Ale co on tak naprawdę oznacza? W audycji „W Cyfrowym Świecie” Radia Gdańsk, Aleksander Obuchowski z The Lion AI w prosty sposób przybliżył to zagadnienie.

W najprostszym ujęciu, sztuczna inteligencja to metoda, która pozwala maszynom (komputerom) uczyć się i rozumować na podstawie przykładów, bez konieczności programowania każdej pojedynczej reguły. Zamiast mówić komputerowi „jeśli stanie się X, zrób Y”, pokazujemy mu mnóstwo przykładów danych wejściowych i oczekiwanych wyników. Maszyna sama uczy się reguł i wzorców, a następnie potrafi odpowiadać na nowe zapytania.

HOLLYWOOD VS RZECZYWISTOŚĆ: CZY AI ZAGRAŻA LUDZKOŚCI JAK „SKYNET”

Wielu z nas kojarzy AI z filmów science-fiction – Terminator, Matrix, świadome maszyny przejmujące kontrolę. Aleksander Obuchowski uspokaja: obecna sztuczna inteligencja jest daleka od hollywoodzkich wizji.

– To, z czym mamy do czynienia na co dzień, to tzw. „płytka sztuczna inteligencja” – wyjaśnia Aleksander Obuchowski z The Lion AI. – Jest ona tworzona do rozwiązywania konkretnych problemów (np. rozpoznawanie obrazów, tłumaczenie tekstu, rekomendowanie produktów). Obecne modele AI nie mają własnych motywacji, celów czy poczucia moralności. Nie czują niesprawiedliwości świata i nie planują zagłady ludzkości. Ich działanie opiera się na statystyce i wzorcach danych, na których były trenowane. AI to potężne narzędzie, ale wciąż tylko narzędzie. Reaguje na dane wejściowe i generuje dane wyjściowe (np. przewiduje kolejne słowo w zdaniu), ale nie „wnioskuje” czy „decyduje” w ludzkim tego słowa znaczeniu. Obecnie nie musimy obawiać się buntu maszyn. Sceptycy mogą powiedzieć „na razie”, ale obecna technologia działa na zupełnie innych zasadach niż świadome byty – dodaje.

GDZIE SPOTYKAMY AI KAŻDEGO DNIA? PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ

Możesz być zaskoczony, jak często stykasz się z AI w codziennym życiu:

• Mapy i Nawigacja: Google Maps inteligentnie wyznaczające trasę i przewidujące korki.
• Wirtualni asystenci: ChatGPT, Asystent Google, Siri odpowiadający na pytania i wykonujący polecenia.
• Rekomendacje: Systemy polecające filmy na Netflixie czy produkty w sklepach internetowych.
• Obsługa klienta: Coraz częściej spotykane boty na infoliniach czy w czatach (choć czasem irytujące!).
• Medycyna: AI wspierająca lekarzy w diagnostyce, analizie obrazów medycznych czy optymalizacji procesów administracyjnych.

NAJWIĘKSZE MITY O SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Oprócz wizji buntu maszyn, istnieje kilka innych popularnych, ale często błędnych przekonań na temat AI:

• AI myśli jak człowiek: Jak wspomniano, obecna AI nie posiada świadomości, emocji ani prawdziwego rozumienia. Opiera się na matematyce i statystyce.
• AI natychmiast zabierze wszystkie prace: AI z pewnością zmieni rynek pracy, automatyzując niektóre zadania, ale stworzy też nowe role. Kluczowa staje się umiejętność współpracy z AI.
• AI jest nieomylna: Modele AI są tak dobre, jak dane, na których je trenowano. Mogą popełniać błędy, powielać uprzedzenia zawarte w danych lub „halucynować” (generować nieprawdziwe informacje).

AI W MEDYCYNIE: FASCYNUJĄCA PRZYSZŁOŚĆ JUŻ DZIŚ

Dla Aleksandra Obuchowskiego, jednym z najbardziej fascynujących obszarów zastosowania AI jest medycyna. Potencjał jest ogromny:

Optymalizacja: Automatyzacja zadań administracyjnych (np. wypełnianie dokumentacji) uwalnia czas lekarzy.

Wsparcie diagnostyczne: AI może analizować ogromne ilości danych (np. obrazy z rezonansu, wyniki badań) i wskazywać potencjalne problemy, wspierając lekarza w postawieniu diagnozy.

Bardziej ludzka opieka: Dzięki odciążeniu od biurokracji, lekarze mogą poświęcić więcej czasu na rozmowę i budowanie relacji z pacjentem.

CZY KAŻDY MUSI ZNAĆ SIĘ NA AI? ZNACZENIE ŚWIADOMOŚCI

Podobnie jak kiedyś komputery czy internet, AI staje się fundamentalną częścią naszego świata. Czy przeciętny Kowalski musi być ekspertem? Niekoniecznie, ale podstawowa świadomość jest coraz ważniejsza:

• Rynek pracy: Umiejętność korzystania z narzędzi AI będzie coraz bardziej ceniona, podobnie jak dziś obsługa komputera. Ci, którzy potrafią wykorzystać AI, zyskają przewagę.
• Bezpieczeństwo: Umiejętność rozpoznania, kiedy interakcja odbywa się z botem (np. na infolinii), a kiedy z człowiekiem, staje się kluczowa dla unikania oszustw (np. metodą „na wnuczka” z użyciem AI). Dotyczy to szczególnie osób starszych. Trzeba znać mechanizmy obronne, nawet tak proste jak zadanie botowi pytania „ile to jest 2+2”, które (przynajmniej na razie) może go zdezorientować.

JAK ZACZĄĆ PRZYGODĘ Z AI? PIERWSZE KROKI DLA POCZĄTKUJĄCYCH

– Zacznij jako użytkownik – tłumaczy Aleksander Obuchowski z The Lion AI. – Wypróbuj dostępne narzędzia, np. ChatGPT. Zobacz, co potrafią, jakie mają ograniczenia, porozmawiaj z nimi. Warto sięgnąć po przystępne źródła, istnieje wiele popularnonaukowych książek czy artykułów i filmów online (YouTube), które w prosty sposób tłumaczą podstawy AI, jej zastosowania i konsekwencje społeczne, bez wchodzenia w techniczną żargon.

SZTUCZNA INTELIGENCJA TO JUŻ NIE FUTURYSTYCZA WIZJA, A TECHNOGIA KSZTAŁTUJĄCA TERAŹNIEJSZOŚĆ

Jak podkreślił Aleksander Obuchowski, kluczowe jest realistyczne podejście – docenianie jej możliwości jako narzędzia optymalizującego pracę i życie, ale jednocześnie świadomość jej ograniczeń i potencjalnych zagrożeń (głównie związanych z niewłaściwym użyciem lub brakiem zrozumienia). Podstawowa wiedza na temat AI staje się niezbędna dla każdego, zarówno w kontekście zawodowym, jak i dla bezpieczeństwa w cyfrowym świecie.

Posłuchaj audycji:

Kolejne odcinki będą emitowane w co drugi poniedziałek do 23 czerwca, o godzinie 10:40.

Audycja powstała przy współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji, w ramach kampanii społecznej promującej rozwój kompetencji cyfrowych oraz korzyści z cyfryzacji.

Audycja realizowana w ramach Krajowego Planu Odbudowy, finansowana przez Unię Europejską, Next Generation EU.

Wojciech Luściński/mp