Klikasz w link, odbierasz telefon, sprawdzasz maila – codzienne czynności, które mogą stać się furtką dla cyberprzestępców. Zagrożenia w sieci nie są już domeną filmów science fiction, a realnym, narastającym problemem dotykającym nas wszystkich. Jak w tej cyfrowej dżungli nie paść ofiarą oszustów? W audycji „W Cyfrowym Świecie” radziła Magdalena Raniszewska, radca prawny i ekspertka ds. cyberbezpieczeństwa z kancelarii RBR.

Zapomnij o prostych, łatwych do wykrycia oszustwach. Dzisiejsi cyberprzestępcy to często wyrafinowani gracze, którzy wykorzystują najnowsze technologie, w tym sztuczną inteligencję, by ich ataki były jak najbardziej wiarygodne.

– Obserwujemy lawinowy wzrost zagrożeń. Ataki są nie tylko częstsze, ale i jakościowo lepsze. Klonowanie głosu, perfekcyjnie podrobione maile czy strony internetowe – to wszystko sprawia, że coraz trudniej odróżnić prawdę od fałszu – ostrzega Magdalena Raniszewska.

WSZYSCY SĄ NA CELOWNIKU

Mit, że ofiarami padają tylko seniorzy lub osoby nieobyte z technologią, można włożyć między bajki. Na celowniku są wszyscy – od indywidualnych użytkowników, przez małe firmy, po duże korporacje. Nawet kancelaria prawna, w której pracuje ekspertka, regularnie odpiera próby phishingu czy oszustw typu „na prezesa”, gdzie fałszywy mail nakazuje pilny przelew środków. Firmy kuszą oszustów dostępem do danych i pieniędzy.

ANATOMIA OSZUSTWA: POZNAJ METODY WROGA

Przestępcy działają według sprawdzonych schematów, choć stale je modyfikują. Poniżej przedstawiamy kilka z nich.

• Fałszywe maile i kuszące linki: Rzekoma zaległa faktura, informacja z Urzędu Skarbowego, prośba o aktualizację danych – preteksty są różne. Cel jest jeden: skłonić do kliknięcia w złośliwy link lub otwarcia zainfekowanego załącznika. Diabeł tkwi w szczegółach – adres nadawcy może różnić się tylko jedną literą od prawdziwego.
• Telefon od „wnuczka” lub „policjanta”: Klasyka gatunku, wciąż niebezpieczna. Oszuści grają na emocjach, informując o rzekomym wypadku lub problemach prawnych bliskiej osoby i żądając natychmiastowej wpłaty „kaucji”. Presja czasu i strach paraliżują logiczne myślenie.
• Pułapki na platformach sprzedażowych: Sprzedajesz coś online? Uważaj na linki rzekomo do odbioru płatności – mogą prowadzić do fałszywych stron bankowości, wyłudzających dane logowania.
• Ataki na firmy w martwym sezonie: Piątkowe popołudnie, myślami jesteś już przy weekendzie – to idealny moment dla hakera na wysłanie maila z pilną prośbą o przelew, licząc na zmniejszoną czujność.

JAK ZBUDOWAĆ CYFROWY PANCERZ?

1. Włącz krytyczne myślenie.

Podstawa to zdrowy sceptycyzm. Zanim klikniesz, zastanów się. Sprawdzaj adresy nadawców, linki (najeżdżając na nie kursorem, bez klikania), literówki.

2. Weryfikuj zanim uwierzysz.

Dostałeś niepokojący telefon? Rozłącz się. Zadzwoń do bliskiej osoby na znany Ci numer lub do innej zaufanej osoby, by potwierdzić informację. Nie działaj pod presją.

3. Hasła – twierdza, nie furtka.

Zapomnij o „123456” czy imieniu dziecka. Używaj długich, skomplikowanych i unikalnych haseł dla każdego serwisu. Menedżer haseł to Twój sprzymierzeniec – wygeneruje i zapamięta je za ciebie.

4. Dwa klucze lepsze niż jeden (2FA).

Uwierzytelnianie dwuskładnikowe to dziś konieczność. Włącz je w banku, na poczcie, w mediach społecznościowych. Samo hasło przestępcy nie wystarczy.

5. Aktualizuj, nie odwlekaj.

System operacyjny, przeglądarka, aplikacje – aktualizacje łatają dziury bezpieczeństwa. Instaluj je na bieżąco.

6. Ostrożność w mediach społecznościowych.

Pomyśl dwa razy, zanim opublikujesz zdjęcie z wakacji (informacja dla włamywaczy) czy fotografię dziecka. Ekspertka ostrzega, że zdjęcia najmłodszych mogą być przetwarzane przez AI i wykorzystywane w bardzo niepokojący sposób. Unikaj publikowania jakichkolwiek dokumentów.

NIE CZEKAJ, AŻ BĘDZIE ZA PÓŹNO

Cyberbezpieczeństwo to nie jednorazowa akcja, a ciągły proces. Przestępcy nie śpią, doskonaląc swoje metody. – To ciągły wyścig zbrojeń – podsumowuje Raniszewska. Im więcej wiemy i im bardziej jesteśmy ostrożni, tym trudniej będzie nas oszukać. Czujność, edukacja i stosowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa to najlepsza tarcza w walce z cyfrowymi zagrożeniami.

Posłuchaj audycji:

Kolejne odcinki będą emitowane w co drugi poniedziałek do 23 czerwca, o godzinie 10:40.

Audycja powstała przy współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji, w ramach kampanii społecznej promującej rozwój kompetencji cyfrowych oraz korzyści z cyfryzacji.

Audycja realizowana w ramach Krajowego Planu Odbudowy, finansowana przez Unię Europejską, Next Generation EU.

Wojciech Luściński/mk