Codziennie używano go w średniowieczu czasie liturgii w Kościele Mariackim w Gdańsku. Do dziś zachowało się tylko 10 takich rękopisów na świecie. 4 listopada Mszał krzyżacki zostanie wpisany na krajową listę UNESCO Pamięć Świata. Uroczystość odbędzie się w Pałacu Prezydenckim w Warszawie w obecności prezydenta Andrzeja Dudy.

ŚWIATOWA I KRAJOWA LISTA UNESCO

Na Światowej Liście Programu „Pamięć Świata” znajduje się czternaście obiektów dziedzictwa dokumentacyjnego zgłoszonych przez Polskę. Wśród nich są dwa obiekty z Pomorza – zamek krzyżacki w Malborku i Tablice 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980, które można oglądać na wystawie stałej Europejskiego Centrum Solidarności.

W 2014 roku powstała Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata. Zostały na nią wpisane między innymi Kroniki Galla Anonima, Konstytucja 3 Maja i Kazania świętokrzyskie. W tym roku postanowiono rozszerzyć ten spis o 10 cennych zabytków.

MSZAŁ ZWIĄZANY Z HISTORIĄ POMORZA

Agata Larczyńska z Biblioteki Gdańskiej PAN, która zaproponowała umieszczenie mszału krzyżackiego na liście UNESCO, podkreśla, że ten rękopis związany jest z historią Pomorza. Był używany przez kilkadziesiąt lat na przełomie XV i XVI wieku w Kościele Mariackim w Gdańsku.

– Był on używany przy ołtarzu św. Brygidy, o czym świadczy odręczny wpis na wewnętrznej karcie przedniej oprawy. Mogła ten zapis umieścić osoba związana z Biblioteką Mariacką lub ktoś z duchowieństwa. Znajduje się tu data – 1518 rok – zaznacza Agata Larczyńska.

Do XX wieku takich mszałów krzyżackich zachowało 13, ale po II wojnie światowej jest już ich tylko 10. Ten, który znajduje się w zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii, ma oprawę z XVI wieku. Powstał wiek wcześniej w jednym z gdańskich skryptoriów, czyli został spisany gęsim piórem na pergaminie. – Można powiedzieć, że środek jest średniowieczny, a oprawa renesansowa – przyznaje pracownica Biblioteki Gdańskiej PAN.

ŚREDNIOWIECZNA MINIATURA

Na 127 stronie znajduje się miniatura „Ukrzyżowanie”. Takie rysunki tworzono wówczas na zamówienie, na tym widać wpływy burgundzkich artystów. Miniatura przedstawia Chrystusa wiszącego na krzyżu oraz dwa anioły, które zbierają do kielichów krew z ran.

Mszał zostanie umieszczony na krajowej liście UNESCO 4 listopada podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. A przyjrzymy się średniowiecznemu rękopisowi w czasie audycji „Peron – Skarby kultury materialnej Pomorza” 28 września o godz. 21:30.