SIANO POD OBRUSEM

Ten zwyczaj wywodzi się jeszcze z czasów pogańskich. Jak nakazuje tradycja, siano należy położyć pod obrusem. Symbolizuje to narodzenie Jezusa w ubóstwie. Na wschodzie i południu Polski słomą pokrywano całą podłogę. Często też, w przeszłości, stawiano snopy siana w kątach pomieszczeń. Czasem jeszcze wróży się z źdźbeł leżących pod obrusem: jeśli panna wyciągnie zielone źdźbło, oznacza to jej szybkie zamążpójście, jeśli trafi na zwiędłe – oczekiwanie, a żółte – staropanieństwo. 

WYPATRYWANIE PIERWSZEJ GWIAZDKI

Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie. Zadanie wypatrzenia na niebie pierwszej gwiazdki najczęściej powierza dzieciom. A z racji, że słońce zachodzi w grudniu już ok. godziny 15.30, w okolicach 16.00 można zacząć wypatrywać na niebie pierwszych gwiazd.

ŁAMANIE SIĘ OPŁATKIEM

Przełamanie się opłatkiem ze wszystkimi wigilijnymi gośćmi jest głównym punktem wieczerzy. Gest ten symbolizować ma wzajemne poświecenie oraz gotowość do dzielenia się z bliskimi. Zwyczaj ten służy zbliżeniu i połączeniu ludzi, a także zażegnywać ma spory i nieporozumienia. Dawniej opłatki były wypiekane na plebaniach, w klasztorach, a następnie roznoszone po domach.

DODATKOWE NAKRYCIE

Dodatkowe nakrycie, jedno więcej niż jest uczestników wieczerzy, związane jest ze zbłąkanym wędrowcem lub niespodziewanym gościem. Wigilia jest bowiem dniem, w którym nikt nie powinien być sam, a zwyczaj wigilijny nakazuje przyjąć każdego, kto zapuka do naszych drzwi. To także wyraz pamięci o naszych zmarłych bliskich lub tych, którzy są nieobecni.

12 POTRAW

W zależności od regionu i tradycji, zestaw wigilijnych dań jest różny, ale zwyczajowo na stole powinno zaleźć się 12 potraw. Koniecznie trzeba spróbować każdej, gdyż ma to na celu zapewnienie szczęścia w następnym roku. Najpopularniejsze polskie potrawy to czerwony barszczyk z uszkami, zupa grzybowa, karp, kutia, pierogi z kapustą i grzybami oraz kompot z suszonych owoców. 

ŁUSKA KARPIA W PORTFELU

Łuski zabiera się z ryby, która wylądować ma na wigilijnym stole. Najlepiej w ostatni dzień roku, a więc 31 grudnia schować do portfela przynajmniej kilka łusek i nosić je do kolejnych świąt. Dlaczego? Podobno cały rok będą przyciągały pieniądze i chroniły przed kradzieżą. Jak mówi przesąd, będą również pilnowały tych, które już do tego portfela trafią.

CHOINKA

Na początku dekorowano snopy siana lub gałęzie. Z czasem zwyczaj ubierania drzewka przywędrował do nas z Niemiec. Ozdoby powinny nawiązywać do symboli świątecznych (gwiazd, mikołajów, choinek). Wcześniej ich miejsca zastępowały jabłka, które symbolizować miały przypowieść biblijną o Adamie i Ewie. Sama choinka jest symbolem chrześcijańskim – ubiera się ją w dniu, w którym wspominamy Adama i Ewę, a jej zieleń to symbol życia i narodzin Jezusa. Drzewko przypominać ma też ludziom naukę o upadku i odkupieniu. Natomiast składanie prezentów ma być naśladowaniem dobroci.