Seminarium, poświęcone kierunkom zagospodarowania terenów Westerplatte w przyszłości odbyło się w czwartek, 12 lipca w Dworze Artusa. Przedstawiono trzy wizje, przygotowane przez różne pracownie architektoniczne. Będą one udostępnione widzom w formie mini-wystawy w Dworze Artusa do połowy września. Pracownie w trakcie opracowywania koncepcji wzięły pod uwagę, iż Westerplatte od 2003 roku jest Pomnikiem Historii, w związku z czym jego przeobrażenia reguluje rozporządzenie prezydenta RP. Dokument ten wskazuje, aby zachowywać unikalne właściwości historyczne obiektów, objętych tym rozporządzeniem. Dodatkowo zakres możliwych działań reguluje plan zagospodarowania przestrzennego, uniemożliwiający przeprowadzenie jakichkolwiek prac inwestycyjnych przez najbliższe półtora roku. Każde z biur przygotowało inne wizje. Nie wykluczone, że ich elementy zostaną wykorzystane w przyszłości.

– Przygotowane koncepcje zostaną udostępnione do połowy września 2018 r. w formie wystawy planszowej w Dworze Artusa. W ten sposób oddajemy te projekty gronu zainteresowanych zagospodarowaniem pola bitwy na Westerplatte i zapraszamy do dyskusji. Jest to wstęp do przygotowywanej we wrześniu międzynarodowej konferencji z udziałem prof. Normana Daviesa, podczas której naukowcy podejmą dyskusję na temat form zagospodarowania pól bitewnych i współczesnej polityki historycznej – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.

Koncepcja nr 1 – Fort Targowski Sp. z o.o.

Koncepcja ta zakłada połączenie trzech funkcji: ekspozycji muzealnej, miejsca pamięci, w którym organizowane są ważne uroczystości rocznicowe oraz teren, będący celem podróży wielu turystów. Architekci proponują pozostawienie zespołu pomnika Obrońców Wybrzeża, placu wokół i alei bez zmian. Główny nacisk wizja ta kładzie na uczytelnienie historycznego układu Westerplatte, umożliwiające wyobrażenie i zrozumienie przebiegu walki, poprzez podkreślenie historycznych pozostałości. Autorzy przewidują zaznaczenie dawnej, wschodniej granicy Składnicy. Ponadto proponują pozyskanie budynków elektrowni i Wartowni nr 4.

Materiały prasowe

Granice Westerplatte według tego pomysłu byłyby zaznaczone m.in. ogrodzeniem z polerowanej, nierdzewnej blachy, w której będą odbijały się, jak w lustrze, tereny wokół. Wizja ta zakłada również zmianę ruchu drogowego, dlatego z tego miejsca zniknęłyby powierzchnie utwardzone. W rejonie nieistniejącego, historycznego muru miałby powstać pawilon ekspozycyjny z głównym wejściem w teren muzeum Westerplatte. Do tego budynku zostałyby przeniesione obiekty pamiątkowe, gastronomia, zaplecze sanitarne i miejsca dla pracowników. Dawne składy amunicyjne, placówka Fort, ruiny koszar jako relikty przeszłości zostałyby zakonserwowane i wyeksponowane. Wyjątkiem byłaby Wartownia nr 3, której strop nad kabiną bojową mógłby stać się cokołem dla okresowo udostępnianych prac artystycznych. Obiekty nieistniejące byłyby zaznaczone położonymi płytami blachy nierdzewnej.

Koncepcja nr 2 – Restudio Sp. z o.o.

Wizja przedstawiona przez pracownię Restudio skoncentrowała się na przygotowaniu atrakcyjnej pod względem historycznym ścieżki zwiedzania. W głównej strefie wejściowej byłby przygotowany pawilon ekspozycyjny, sąsiadujący z linią brzegową. Jego umiejscowienie na styku z morzem miałoby budzić skojarzenia z niezłomną postawą polskich żołnierzy. Przed działaniem fal chroniłyby go głazy. Przedstawiona wizja również zakłada włączenie w obręb miejsca pamięci Elektrowni i Wartowni nr 4, a być może w przyszłości całego obszaru. Jako jedyna uwzględnia plany rozwoju Portu Centralnego i odsuwa linię jego zabudowy na 1,5 km od centrum półwyspu.

Materiały prasowe

Architekci zakładają odtworzenie we współczesnej interpretacji fragmentu muru od Zatoki Gdańskiej po kanał portowy przy terminalu promowym. Mur przybrałby podwójną linię i tworzyłby rodzaj tunelu. Ta koncepcja również zakłada likwidację wewnętrznych parkingów. Dla ruchu turystycznego wykorzystano by istniejące torowisko poprzez zbudowanie dwóch przystanków dla drezyn. Na samym terenie Westerplatte zakłada się stworzenie systemu ścieżek, placów i trawników w formie wgłębień w skarpach przywodzących na myśl leje po bombach. Główna trasa zwiedzania prowadziła by od ruin stacji po śladzie dawnego torowiska wzdłuż wałów naziemnych po placówkę Fort i dalej do Nowych Koszar. Następnie zwiedzający poruszaliby się po nowej osi w kierunku pomnika. Założono też wyeksponowanie nieistniejących obiektów: Starych Koszar, Kasyna, Willi Podoficerskiej i Oficerskiej, Wartowni nr 5, brakującego skrzydła Nowych Koszar, poprzez wypełnienie ich historycznego obrysu ciemnoszarym kruszywem kamiennym imitującym popiół. Przewidziano miejsce symboliczne: 220 obelisków ustawionych w szyku defiladowym w odpowiedniej skali obrazujących liczebność załogi WST 1 września 1939 r. W miejscu parkingu przy istniejących pawilonach z 1966 r. zaprojektowano plac publiczny z małą architekturą oraz założono odświeżenie wyglądu punktów gastronomicznych i pamiątkarskich.

Koncepcja nr 3 – Proconcept. Pracownia Architektoniczna

Główną ideą tego pomysłu było wykorzystanie szklanych powłok, które miałyby wraz z istniejącymi fragmentami stanowić przenikanie się warstw rekonstrukcyjnych. Zachowane obiekty pozostałyby w niezmienionej formie, natomiast w miejscu, gdzie nie zachowały się fizyczne fragmenty, pomysłodawcy proponują wykonanie drugiej powłoki w postaci uproszczonej formy pawilonu do ekspozycji historycznych i zachowanych ruchomych obiektów wizualnych. Proconcept również zakłada udostępnienie Wartowni nr 4 i Elektrowni dla zwiedzających oraz udostępnienie części położonego nieopodal niej nabrzeża basenu portowego.

Materiały prasowe

Podobnie jak powyższe, ta koncepcja zakłada również odbudowę muru ceglanego wraz z dawną bramą kolejową. Zostałby utworzony również pawilon wystawienniczy, stanowiący początek drogi. Architekci postulują, by posiadał on część podziemną. W budynku mieściłyby się: sale wystawowe, punkty informacji z pamiątkami, interaktywna makieta pola bitwy, część gastronomiczna i sanitarna, pomieszczenia socjalne. Aby pokazać dawne przestrzenie, autorzy koncepcji proponują oznaczenie zarysów obiektów, byłych linii kolejowych oraz zarysów głównego układu komunikacyjnego. Nieistniejące budynki, np. willa oficerska, zostałyby uczytelnione poprzez odtworzenie ich za pomocą dwóch konstrukcji szklanych zawierających wielkoformatowe wydruki cyfrowe z archiwalnych zdjęć. Te instalacje miałyby być również podświetlane. W tej grze światło i obraz stanowiłyby warstwy pamięci oraz treści historycznej.

oprac. mk