W tym roku przypada 40. rocznica jednego z największych znalezisk archeologicznych w powojennej Polsce – odkrycia osady Truso w podelbląskim Janowie. To miejsce bardzo liczyło się w średniowiecznej Europie.

– Legendarna osada Truso, jedyna wikińska osada na terenie dzisiejszej Polski, została dokładnie rozpoznana przez archeologów w toku badań prowadzonych w dwóch etapach w latach 1982-1991 oraz 2000-2008. Miejsce to dostarczyło wyjątkowych zabytków średniowiecznych i obiektów z wcześniejszych okresów, w tym pochodzących z Anglii, Skandynawii, a nawet kalifatu arabskiego – mówi Agnieszka Sławińska z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu.

Jak dodaje, analizy potwierdziły, że osadę zamieszkiwali przede wszystkim Skandynawowie, o czym świadczy charakterystyczna zabudowa oraz odkrywane wyroby. Ich głównym zajęciem był handel i wyspecjalizowane rzemiosło. Zamieszkujący peryferia tej osady Słowianie zajmowali się rolnictwem, hodowlą i rybołówstwem – tworzyli społeczność usługową w stosunku do Skandynawów ze strefy portowej i centralnej.

CENNE ODKRYCIA

Odnalezione podczas wykopalisk narzędzia i przedmioty codziennego użytku są prezentowane w Muzeum Archeologiczno-Historycznym na wystawie „Truso – legenda Bałtyku”. Przeważająca część artefaktów odkrytych podczas badań osady przechowywana jest jednak, jak zaznacza Agnieszka Sławińska, w muzealnych magazynach.

Są one systematycznie analizowane, konserwowane i opracowywane. To długotrwały proces ze względu na bogactwo materiału, na który składa się około 14 tys. zabytków wydzielonych i 275 tys. masowych – kości zwierzęcych, fragmentów ceramiki).

NAJNOWSZE BADANIA

Wyniki tych prac możemy poznawać za pośrednictwem wydawanej przez Muzeum od 2012 roku serii „Studia nad Truso”” Dotychczas ukazały się trzy tomy cyklu. W tym roku, dzięki dotacji Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, opublikowany zostanie tom czwarty „Wytwórczość metaloplastyczna z osady w Janowie Pomorskim, stan. 1”. Monografia zawierać będzie analizę artefaktów odkrytych w Truso na tle rzemiosła metaloplastycznego basenu Morza Bałtyckiego. Przybliży procesy związane z produkcją biżuterii, w tym zastosowanie stopów ołowiu w procesach kupelacji złomu srebra, dodawanie ołowiu do odlewniczych stopów miedzi, a w przypadku występowania w aliażach z cyną – zastosowanie jako spoiwa do lutowania miękkiego.

– Dopełnieniem prezentowanych zagadnień będzie kompletna rekonstrukcja opisowa warsztatu złotniczego, zarówno pod kątem narzędziowym, jak i stosowanych technologii – wyjaśnia Agnieszka Sławińska.

Jak podkreśla, dzięki realizacji przedsięwzięcia do europejskiej dyskusji o okresie wikińskim wprowadzone zostaną nowe, dotychczas tylko sygnalizowane ustalenia, dotyczące metaloplastyki w Truso. Opracowanie znajdzie się w sprzedaży pod koniec roku. Dodatkowo publikacja w formie elektronicznej zostanie udostępniona na stronie www.muzeum.elblag.pl.

Witold Chrzanowski/pb