19 marca 2023 r.podczas Dnia Jedności Kaszubów, w gościnnych progach Biblioteki w Gniewinie odbędzie się kolejna odsłona lubianej imprezy promującej czytanie na Kaszubach – Ogrodów literatury.
Spotkania odbędą się 19 marca 2023 roku, od godz. 13.30 w Centrum Kultury
i Biblioteki w Gniewinie, ul. Sportowa 1. Ogrody literatury mają charakter otwarty dla publiczności.
Program:
13.30 – Biskup Konstantyn Dominik – biskup z moich stron. O drodze do świętości i działalności kapłana opowiada ks. dr Marian Miotk.
Konstantyn Dominik urodził się 7 listopada 1870 r. w Gnieżdżewie (par. Swarzewo) na Kaszubach. Do szkoły podstawowej zaczął uczęszczać w 1877 r. Dzięki pomocy wuja, ks. Jakuba Derca, w 1883 rozpoczął naukę w progimnazjum biskupim, tzw. Collegium Marianum w Pelplinie. Od roku 1889 kontynuował swoje wykształcenie w Katolickim Gimnazjum Państwowym w Chełmnie, gdzie należał do Towarzystwa Filomatów, tajnej patriotycznej organizacji uczniowskiej. Egzamin dojrzałości złożył w 1893 r. Po studiach w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie święcenia kapłańskie otrzymał w 1897 r. Pierwszą posługę duszpasterską wikariusza pełnił w gdańskiej parafii podmiejskiej w Starych Szkotach (dzisiejsza Orunia). Po półtorarocznej pracy został przeniesiony na samodzielne stanowisko kapelana szpitala Sióstr Miłosierdzia w Chełmnie oraz katechety liceum żeńskiego. Od roku 1900 powierzono mu posługę prefekta w nowo utworzonym konwikcie Collegium Albertinum. W 1911 r. powierzono mu stanowisko wicerektora i ojca duchownego w pelplińskim seminarium, w którym w latach 1920-1932 pełnił rolę rektora. Mianowany przez Stolicę Apostolską biskupem tytularnym artybitańskim 25 marca 1928 r., przyjął sakrę z rąk biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego, zostając w Pelplinie jego biskupem pomocniczym. Do wybuchu II wojny światowej był m.in. rektorem seminarium do 1932 r., dziekanem Kapituły Katedralnej od czerwca 1928 r., dyrektorem Związku Towarzystwa Dobroczynnych do 1930 r., został mianowany w 1932 r. pierwszy referentem w kurii, w 1933 r. dyrektorem Diecezjalnych Dzieł Misyjnych, w 1934 cenzorem ksiąg religijnych, w 1936 r. wikariuszem generalnym. Od września do grudnia 1939 r. sprawował rządy
w diecezji, a będąc w tym czasie ciężko chory uniknął aresztowania i losu kapłanów pelplińskich zamordowanych 20 października. Po odzyskaniu zdrowia został internowany przez Niemców 31 stycznia 1940 r. i umieszczony najpierw w szpitalu, a następnie w klasztorze ss. elżbietanek. Pełniąc tam funkcję kapelana zmarł w opinii świętości 7 marca 1942 r. Został pochowany na cmentarzu w Oruni. Po ekshumacji i przewiezieniu zwłok do Pelplina dnia 7 III 1949 r., w rocznicę śmierci odbył się uroczysty pogrzeb. Od 1965 roku toczy się w Rzymie proces kanoniczny
o jego beatyfikację.
14.20 – Spotkanie z figlami. O literaturze ludowej i książce Figle gnieżdżewskich gburów Jana Patoka opowiada Roman Drzeżdżon.
Jan Patok urodził się w 1886 roku w Strzelnie. Ukończył seminarium nauczycielskie w Kościerzynie. Pracował jako nauczyciel w szkołach pomorskich. Był również inspektorem szkolnym w Grudziądzu.
W 1909 roku został członkiem Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, założonego przez Fryderyk Lorentz. Aresztowany we wrześniu 1939 roku przez gestapo, zmarł 3 kwietnia 1940 roku w grudziądzkim więzieniu.
Twórczość Jana Patoka, folklorysty i pisarza kaszubskiego, jest mało znana szerszemu gronu czytelników. Patok za życia wydał dwie pozycje zwarte: Figle gnieżdżewskich gburów (Gdańsk 1920) oraz Kopã szãtopórk (Gdynia 1936). Utwory swoje publikował przede wszystkich w czasopismach kaszubskich takich jak
m.in. „Gryf”, „Bënë ë Buten”, „Chëcz”, jednak znaczna część jego spuścizny pozostała w rękopisach. Mimo to jego dorobek ludoznawczy oraz twórczość literacka stała się źródłem informacji m.in. dla Feliksa Nowowiejskiego i Franciszka Fenikowskiego. W 1983 roku ukazał się przygotowany przez Stanisława Jankego polskojęzyczny wybór baśni kaszubskich zebranych przez Patoka pod tytułem Straszydło w Czarnowskim Młynie.
15.10 – Kaszuby ma w sercu. Rozmowa o współczesnej prozie kaszubskiej z autorką Krystyną Lewną
Krystyna Lewna to znana i ceniona pisarka Kaszub. Laureatka wielu ogólnopolskich konkursów literackich w kategorii prozy kaszubskiej. W 2019 roku została uhonorowana prestiżowym wyróżnieniem – otrzymała Kaszubską Nagrodę Literacką w Gdańsku. Jest autorką opowiadań w języku kaszubskim. W trakcie studiów na Uniwersytecie Gdańskim była członkiem Klubu Studenckiego „Pomorania”. W tym czasie współpracowała z twórcami pisma „Òdroda”, do której pisała. Oprócz tworzenia własnych tekstów, zajmowała się tłumaczeniem na j. kaszubski utworów innych autorów. Od kilku lat pisze dla pisma literackiego „Stegna”. Współpracuje
z redakcją „Pomeranii”.
Literaturą kaszubskojęzyczną zajmuje się od kilkunastu lat. Tworzy utwory pisane prozą i poezje. Są to krótsze żartobliwe opowiadania lub dłuższe formy prozatorskie podejmujące poważniejszą tematykę. Za swoją twórczość otrzymuje nagrody m.in. na Targach Książki Kaszubskiej i Pomorskiej w Kościerzynie, Gryfa Literackiego Gminy Wejherowo, laureatka Konkursu Literackiego im. Stryjewskiego. W 2019 roku ukazał się jej zbiór opowiadań Mój z moją. W 2021 roku wydana została jej powieść Kaczczi. Laureatka Kaszubskiej Nagrody Literackiej za 2019 rok.
Zapraszamy do Gniewina!
Spotkania są realizowane w ramach projektu Ogrody literatury dofinansowanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
