Wyjątkowo szybki rozwój technologii, sztucznej inteligencji, cyfryzacja oraz mobilność wpływają na dynamiczne zmiany na rynku pracy. Powstają zupełnie nowe zawody, a inne znikają. Na zlecenie firmy Samsung, Infuture Hatalska Foresight Institut przygotował raport „Pracownik przyszłości”, który przedstawia, z jakimi zmianami przyjdzie nam się mierzyć za kilkadziesiąt lat.

Rozpoczęła się właśnie czwarta rewolucja przemysłowa, związana z dynamicznym rozwojem nowych technologii. Będzie ona miała jeszcze większy wpływ na rynek pracy niż pierwsza (era pary), druga (era energii elektrycznej) czy trzecia (era cyfryzacji). Naukowcy, którzy opracowali raport „Pracownik przyszłości”, są przekonani, że istnieje 50 proc. szans, że sztuczna inteligencja przewyższy ludzi we wszystkich zadaniach już za mniej niż 50 lat, a automatyzacja wszystkich stanowisk może nastąpić w ciągu 120 lat.

ZMIENI SIĘ CHARAKTER PRACY?

Z raportu wynika, że widoczne już dziś sygnały zmian wpłyną nie tylko na miliony miejsc pracy i pracowników, ale także zmienią głęboko charakter samej pracy, może nawet przedefiniują całkowicie jej znaczenie. Wedle szacunków 65 proc. dzieci urodzonych po 2007 r. będzie pracowało w zawodach, które jeszcze nie istnieją.

PRACOWNIK PRZYSZŁOŚCI

Badacze szukali odpowiedzi na pytania, jakimi cechami i kompetencjami powinien wykazać się pracownik przyszłości, by z łatwością znaleźć zatrudnienie. Z analiz wynika, że najważniejsze będą umiejętności z obszaru nauk ścisłych, określane słowem STEM (z ang. science, technology, engineering, math).

Pracodawcy będą zwracać jednak szczególną uwagę na zdolności aktywnego uczenia się, kreatywność, umiejętność dzielenia się wiedzą oraz współpracy z innymi osobami. Cenione będą też osoby nastawione na rozwiązywanie problemów, dobrze odnajdujące się negocjacjach i myślące krytycznie.

ETATY ODCHODZĄ DO LAMUSA

Badania wykazały także, że coraz mniej osób, szczególnie młodych, ceni sobie pracę na etacie. Prawie połowa respondentów raportu (43 proc.) ogłosiła „śmierć” etatów. Umowa o pracę przestała być jedyną preferowaną formą zatrudnienia. Pracownicy już teraz wykazują wzrastającą rolę elastycznych form zatrudnienia, jak np. telepraca wykonywana zdalnie za pośrednictwem internetu czy telefonu (atrakcyjna dla 21 proc. ankietowanych), freelancing, dający większą niezależność i możliwość podejmowania decyzji (17 proc. wskazań) i prowadzenie własnej firmy (19 proc. odpowiedzi).

Najatrakcyjniejsze formy zatrudnienia i wartości pracy według pokoleń (Fot. pomorskie.eu/Infuture Hatalska Foresight Institut

NOWE ZAWODY

Hakuj zdrowie, wytłumacz robotowi świat lub zostań kosmicznym farmerem. W przyszłości zmienią się nie tylko wartości pracy czy forma zatrudnienia, ale i same zawody. Nowe technologie, wyzwania i miejsce człowieka w świecie będą wymagały nowych specjalistów. Pracodawcy będą szukać zupełnie innych pracowników niż dotychczas. Jednym z nich może być konsultant ds. nadawania życiu znaczenia. Pomoże walczyć z bezradnością i bezczynnością. Podpowie, jak odnaleźć pasje i sens życia w świecie opanowanym przez maszyny.

Możliwe też, że na rynku pracy będzie poszukiwany konsultant ds. robotów. Jego zadaniem będzie doradzanie ludziom, jakiego robota do domu wybrać zgodnie z preferencjami klientów i ich potrzebami. Poszukiwany będzie też terapeuta robotów, który pomoże maszynom zrozumieć świat człowieka. Będzie odpowiedzialny za rozmawianie z robotami, wyjaśnianie im wszelkich wątpliwości, związanych z emocjami człowieka oraz pomaganie w rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy nimi a ich właścicielami.

Haker zdrowia w przyszłości zajmie się zapobieganiem atakom cyfrowym na serwery zawierające dane medyczne, ale także monitorowaniem podłączonych do internetu urządzeń umieszczonych w ciałach pacjentów.

W bardziej ekologicznych procesach wytwarzania pomoże upcycling designer. Jego zadaniem będzie projektowanie procesów produkcyjnych tak, aby wytwarzane produkty mogły być łatwiej recyklingowane. A w związku z planowanym podbojem Marsa i osiedlaniem się na nim ludzkości, pracodawcy zaczną szukać kosmicznych rolników. Zajmą się oni tematyką uprawy ziemskich roślin w przestrzeni kosmicznej.

RÓŻNE SCENARIUSZE

Raport zawiera różne scenariusze dotyczące tego, jak może zmienić się praca w najbliższych dziesięcioleciach. Pierwszy scenariusz przyszłości „Jobs are for robots” zakłada, że wraz z rozwojem automatyzacji i sztucznej inteligencji prawie wszystkie zadania i prace będą wykonywane przez roboty. Praca to czas na robienie tego, co się lubi i co sprawia przyjemność. Brak przymusu pracy będzie generował różnorodne kreatywne inicjatywy, nowe wynalazki, mające na celu nie tylko rozwój zainteresowań, ale także np. poprawę kondycji planety. Nastąpi rozkwit rzemiosła, a ludzie będą chętnie grupować się w niesformalizowane organizacje i kooperatywy. Z drugiej strony będą też zagrożenia. To utrata pracy czy trudności w dopasowaniu się do nowego świata.

Kolejny model przyszłego rynku pracy to „Hollywood work model”. Ludzie będą współpracować, jak przy kręceniu filmów. Specjaliści z różnych branż i obszarów spotkają się na kilka miesięcy, czasem nawet lat, i będą pracować wspólnie przy projekcie. Potem płynnie przejdą do kolejnych zadań. W cenie będą wolni strzelcy, a etatów już po prostu nie będzie.

MODEL WIECZNEGO PRACOWNIKA

Trzecia opcja rozwoju rynku pracy może pójść w kierunku „Always under control”. W dużych firmach i korporacjach będą pracować głównie eksperci i wąsko wyspecjalizowani pracownicy. Znacząca część schematycznych, żmudnych zadań zostanie zautomatyzowana lub wykonywana przez roboty i sztuczną inteligencję.

Inną możliwością jest kierunek „Social workers for planet and nature”. Jak będzie wyglądać praca w tym scenariuszu? Niewystarczające zasoby naturalne oraz przeludnienie spowodują, że kluczową wartością i przewagą konkurencyjną firm oraz pracowników będzie umiejętność innowacyjnego i efektywnego wykorzystania różnych dóbr naturalnych. Powstaną nowe zawody wspierające wykorzystywanie na co dzień idei zero waste w życiu, czyli propagujące ograniczenia odpadów i minimalizm życiowy. W firmach restrykcyjnie będą przestrzegane działania związane z wpływem człowieka na naturę, godzinami pracy, ilością zużywanej energii i wody.

Ostatni ze scenariuszy zakłada, że będziemy pracować do końca życia (model wiecznego pracownika). Powodem będzie nie tylko coraz lepszy stan zdrowia, ale też niewydolność systemu emerytalnego, starzejące się społeczeństwa i przeludnienie. Praca do późnej starości spowoduje, że aby utrzymać się na rynku pracy, pracownik będzie zmuszony wielokrotnie przebranżawiać się i zmieniać zawody.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ZMIAN?

Raport pokazuje, że scenariusze nie muszą sprawdzić się w 100 proc., jednak wiele procesów zachodzi już teraz. Jakie rady pracownikom dają autorzy raportu? Przede wszystkim trzeba być elastycznym, otwartym i nie bać się zmian. Kluczowe jest wprowadzenie w życie systemu lifelong learning, czyli ciągłego doskonalenia się, szlifowania umiejętności, uczenia nowych rzeczy. Pomogą w tym otwarte kursy uniwersyteckie i szkolenia online. Autorzy radzą, by lepiej poznać samego siebie, określić, co wychodzi nam najlepiej oraz rozwijać swoje cechy, predyspozycje i umiejętności, dzięki czemu zwiększymy swoją przewagę w biznesie i życiu. Ważne jest także rozwijanie kompetencji technologicznych, lecz nie można zapominać o cechach miękkich, które odróżniają ludzi od automatów. To kreatywność, krytyczne myślenie i zdolność empatii.

Pełny raport „Pracownik przyszłości” Infuture Hatalska Foresight Institut możecie zobaczyć poniżej. 

oprac. mkul