Ponad sto lat temu, kiedy Polska odzyskiwała niepodległość, ludzie nie mieli antybiotyków, szczepionek, ani jednorazowego sprzętu. Warunki sanitarne były fatalne, szerzyły się epidemie a choroby jak ospa, tyfus, cholera i dur brzuszny były powszechne. Szerzyły się choroby weneryczne a z wojny wróciło do domów wielu mężczyzn, którzy w jej wyniku stali się inwalidami.

– Wielu mężczyzn na wojnie straciło kończyny albo wzrok, zarówno w wyniku wybuchów, ale także po użyciu gazów bojowych. Wszyscy byli żołnierze byli objęci tuż po wojnie opieką medyczną państwa.

Na przykład tworzono specjalne ośrodki dla ociemniałych w wyniku działań wojennych – opowiada prof. dr hab. Adam Szarszewski z Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. 

BRAKOWAŁO LEKARZY

W całym jednoczącym się z trzech zaborów kraju brakowało lekarzy i pielęgniarek. Około 1920 roku w całej Polsce było niewiele ponad 5 tys. lekarzy. Dla porównania współcześnie jest ich około 170 tysięcy. 

Dostęp do ochrony zdrowia był bardzo utrudniony zwłaszcza na wsi. Często by dostać się do lekarza, trzeba było wiele godzin jechać furmanką, albo iść pieszo. Dlatego bardzo szybko powołano Ministerstwo Zdrowia Publicznego, które miało zapewnić lepszy dostęp do służby zdrowia na terenie całego odradzającego się kraju. 

Jednym z pierwszych działań było też uchwalenie ustawy sanitarnej oraz o przymusowym szczepieniu przeciwko ospie, a w 1920 roku ustanowiono urząd komisarza do spraw walki z epidemiami. 

ZAPALENIE WYROSTKA ZAGRAŻAŁO ŻYCIU

Sprzęt medyczny, którym dysponowali lekarze był wielorazowego użytku, do operacji usypiano eterem a umrzeć można było nawet z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego, albo rozmaitych zakażeń bakteryjnych. – Powszechna była wszawica, świerzb i inne choroby pasożytnicze. A to wszystko…. niewiele ponad 100 lat temu – mówi prof. Adam Szarszewski w dokumencie poświęconym zdrowiu Polaków w czasach Niepodległej.

Na zdj. Szklane strzykawki wielorazowego użytku. Źródło: Muzeum GUMed. Fot. Jacek Klejment/RadioGdańsk

W audycji mowa jest też m.in. o narzędziach pracy lekarza z czasów międzywojennych, zgromadzonych w Muzeum GUMed. Można je obejrzeć w galerii powyżej.

Joanna Matuszewska
Napisz do autorki: j.matuszewska@radiogdansk.pl