Ginęli od pojedynczego strzału w tył głowy. Mordowano ich w lasach i piwnicach. Chowano w masowych grobach. Przez lata starano się zatrzeć ślady zbrodni. Dokładnie 80 lat temu z rozkazu Stalina wyniszczono polską inteligencję. Ofiarami byli oficerowie, podoficerowie oraz szeregowi Wojska Polskiego, a także naukowcy, lekarze, inżynierowie, prawnicy, nauczyciele, urzędnicy państwowi, przedsiębiorcy oraz przedstawiciele wolnych zawodów. Egzekucję ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej” wykonywało NKWD.
– Zbrodnię skutecznie ukrywano przez lata – podkreśla rzecznik gdańskiego Instytutu Pamięci Narodowej Jan Hlebowicz. – Od samego początku Stalin kłamał. Na pytania, co stało się z tysiącami ludzi, więzionych w Związku Radzieckim, odpowiadał, że prawdopodobnie uciekli do Mandżurii. Wszyscy zdawali sobie sprawę z tego, że to kłamstwo, ale nie było na to żadnych dowodów. Dopiero 1943 rok przyniósł przełom. Niemiecki oddział Wermachtu znalazł w lesie katyńskim nieopodal Smoleńska szczątki polskich żołnierzy, a dalej były już tylko lata kłamstw sowieckiej propagandy i próba zrzucenia winy za zbrodnie na Niemców – podsumowuje Jan Hlebowicz.
Dodaje także, że Zbrodnia Katyńska była jednym z elementów sowietyzacji Polski. Zbrodni towarzyszyły masowe deportacje na Syberię i plan stworzenia marionetkowego rządu komunistycznego w Polsce. Decyzja o wymordowaniu Polaków zapadła na szczycie władz Związku Sowieckiego, z Józefem Stalinem na czele. Przez wiele lat władze sowieckiej Rosji wypierały się odpowiedzialności za to ludobójstwo, przerzucając winę za jego dokonanie na III Rzeszę Niemiecką.
CO NAJMNIEJ 21 TYSIĘCY OFIAR
– Sowieci wywożą polską inteligencję do Katynia i w marcu-kwietniu 1940 roku rozpoczyna się Zbrodnia Katyńska, czego Katyń jest tylko symbolem – dodaje historyk gdańskiego IPN-u Artur Chomicz. – Mamy Miednoje, Charków, prawdopodobnie Kuropaty, bo przecież nie znamy miejsc Zbrodni Katyńskiej, dokonanej na terenie dzisiejszej Białorusi – dodaje.
Rosjanie przyznali się do ludobójstwa dopiero w kwietniu 1990 roku. Liczbę ofiar Zbrodni Katyńskiej szacuje się na co najmniej 21 tysięcy obywateli Polski. Od 2007 roku obchodzimy 13 kwietnia Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Święto zostało uchwalone przez Sejm. Dzień pamięci obchodzony jest w rocznicę poinformowania przez Niemców w 1943 roku o odkryciu w ZSRR masowych grobów oficerów Wojska Polskiego.
OBCHODY W TRÓJMIEŚCIE
Z uwagi na epidemię koronawirusa Instytut Pamięci Narodowej uczci 80. rocznicę zbrodni katyńskiej online. Wystawy, wydawnictwa i wykłady, a także infografiki i promocję płyty z wykładem prof. Stanisława Swianiewicza „Sprawa Katynia” – wszystko to znajdziemy na stronach internetowych IPN.
– 13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Z tej okazji już 10 kwietnia 2020 roku na stronach oraz kanałach mediów społecznościowych IPN odbyła się promocja płyty (w j. polskim i j. angielskim) „Sprawa Katynia” z wykładem prof. Stanisława Swianiewicza, wybitnego sowietologa i świadka sowieckiej zbrodni z kwietnia 1940 roku – powiedział Jan Hlebowicz z oddziału IPN w Gdańsku.
17 kwietnia w sieci Empik oraz w placówkach Poczty Polskiej do sprzedaży trafi najnowszy numer Biuletynu IPN, który poświęcony będzie 80. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Do numeru dołączona została broszura pt. „Katyń”, w której można znaleźć wiele pytań i odpowiedzi dotyczących Zbrodni Katyńskiej.
MATERIAŁY DLA UCZNIÓW, NAUCZYCIELI I PASJONATÓW HISTORII
– Dla uczniów, nauczycieli, ale także innych pasjonatów naszych dziejów IPN przygotował wirtualną paczkę historyczną, dotyczącą Zbrodni Katyńskiej, przydatną szczególnie teraz, podczas pracy i nauki zdalnej. Znajdziemy w niej warsztaty, teki edukacyjne, publikacje, artykuły, wystawy, materiały filmowe oraz portale IPN zawierające między innymi listę osób zamordowanych w Charkowie, Katyniu i Twerze – wyjaśnił Hlebowicz.
Dodatkowym uzupełnieniem lekcji online na ten temat może być wystawa elementarna IPN „Zbrodnia Katyńska 1940. Zagłada polskich elit”, która również jest do pobrania w formie pdf. Wszystkie te informacje dostępne są na portalu edukacja.ipn.gov.pl.
Na stronie internetowej IPN zamieszczone są także inne plany Instytutu związane z obchodami 80. rocznicy Zbrodni Katyńskiej w Warszawie oraz pozostałych regionach Polski. Wśród nich m.in. filmy, prelekcje i dyskusje online z udziałem specjalistów, które publikowane będą na kanale IPNtv.
dw/PAP/mk
