Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej obchodzimy po raz 16. Biało-czerwona towarzyszy nam najczęściej w przypadku różnego rodzaju świąt narodowych. Właśnie wtedy wydobywamy ją i najczęściej wywieszamy w widocznym miejscu. Jednak czy biorąc w dłonie nasze barwy państwowe, zastanawiamy się nad ich historią i choćby kolorem? Maciej Flis z Muzeum Gdańska wyjaśnia, że sprawa barw na przestrzeni dziejów nie do końca jest jasna. Szczególnie kolor czerwony sprawiał pewien problem naszym przodkom tuż po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Ale zacznijmy od początku.

CZERWIEŃ CZERWIENI NIE RÓWNA

Czerwień czerwieni nierówna – podkreśla Maciej Flis. Na początku był to kolor królewski, karmazyn uzyskiwany był z larw owada nazywanego czerwcem. Zresztą barwnik ze sproszkowanych larw stosowany był do XIX wieku. Kolejna barwa, pojawiająca się jako narodowa, to amarant. Tym razem mówimy już o epoce napoleońskiej. Amarant znajdował się na mundurach ułanów polskich, znajdujących się w składzie armii cesarza Francuzów, był też elementem barw Księstwa Warszawskiego. To kolor z rodziny fioletów, a nawet bliższy różowemu – wyjaśnia Maciej Flis i dodaje, że amarant przez lata powracał w trakcie dyskusji o wyglądzie flagi Rzeczpospolitej.

Już po odzyskaniu niepodległości postanowiono uregulować sprawę flagi, ale ustawa z 1919 roku zawiera informacje o tym, że flaga powinna być biało-czerwona. Brakuje wzornika i ścisłego określenia barw. Dopiero w trzy lata później dołączona do ustawy zostaje broszura, ale dowiedzieć się z niej można o proporcjach flagi, znów bez dokładnego określenia barw. W okresie międzywojennym stosowane są różne odcienie czerwonej barwy, pojawia się amarant, cynober, a także najstarszy – karmazyn.

CZERWIEŃ UREGULOWANA

Obecnie w sprawie barw znajdujemy zapis w Konstytucji: artykuł 28. ust. 2. Konstytucji brzmi: barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony”, mimo to ustawa zasadnicza nie określa dokładnie odwzorowania barw. Dopiero załącznik do odpowiedniej ustawy określa precyzyjnie, w sposób fachowy odwzorowanie kolorów. Problem wyboru odpowiedniego odcienia czerwonego już nie istnieje – dziś używamy wszyscy takich samych flag – podkreśla Maciej Flis.

Warto dodać, że po raz pierwszy polskie barwy skodyfikowano uchwałą Sejmu Królestwa Polskiego w 1831 roku.

JAK WYGLĄDA FLAGA?

Według ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, jest nią prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 5:8, umieszczony na maszcie. Zgodnie z zasadami heraldyki, w przypadku flagi zbudowanej tak, jak flaga Polski, górny pas reprezentuje orła białego, dolny czerwony – kolor tarczy herbowej. Co ciekawe, kolor biały jest reprezentacją srebra, czerwona barwa oznaczać ma między innymi odwagę i waleczność.

Warto dodać, że barwom i symbolom narodowym należy się szczególny szacunek. Flagi nie można bezcześcić i znieważyć. Co jednak jeśli jest zniszczona do tego stopnia, że nie można jej już naprawić i trzeba ją wyrzucić? – Przede wszystkim musimy pozbawić ją symboliki, czyli barwy należy od siebie oddzielić – podkreśla Maciej Flis. – Tak, by oddzielnie nie przypominały flagi RP. Bowiem za znieważenie flagi może nam grodzić grzywna, lub nawet rok więzienia.

Posłuchaj więcej na temat barw narodowych, ich historii i herbu: