Utwory oparte o melodie kadiszu zagrane zostaną w czwartek na carillonie kościoła św. Katarzyny w Gdańsku oraz waltorni i dwóch trąbkach. Koncert upamiętni 82. rocznicę „Nocy kryształowej” w mieście.
Rzecznik prasowy Muzeum Gdańska Andrzej Gierszewski przypomniał w poniedziałek w komunikacie prasowym, że prześladowania gdańskiej społeczności żydowskiej przez niemieckich nazistów rozpoczęły się 12 listopada 1938 r., trzy dni po „Nocy kryształowej” w III Rzeszy.
– Głównym celem tłumu był symbol obecności gminy żydowskiej w mieście – nieistniejąca dziś Wielka Synagoga. Nie spalono jej wyłącznie dzięki postawie grupy weteranów ze 128. pułku piechoty gdańskiej, dowodzonej przez emerytowanego kapitana żydowskiego pochodzenia Dawida Lissauera. Budynek rozebrano rok później, w maju 1939 r. – podał Gierszewski.
Dla uczczenia 82. rocznicy „Nocy kryształowej” w Gdańsku w czwartek wieczorem odbędzie się koncert na carillonie kościoła św. Katarzyny w towarzystwie waltorni i trąbek.
REPERTUAR ŻAŁOBNY
Koncert na cztery instrumenty wykonają: carillonistka miejska Monika Kaźmierczak, trębacze Paweł Hulisz i Emil Miszk z Tubicinatores Gedanenses oraz waltornista Michał Szczerba.
Podczas koncertu zostanie wykonany repertuar refleksyjno-żałobny, oparty częściowo na melodiach kadiszu.
– Dziś utożsamiany jest on z modlitwą za zmarłych, choć pierwotną intencją była prośba o błogosławieństwo i pokój. Melodie kadiszu oddają istotę upamiętnienia dawnych gdańszczan, którym odmówiono prawa do współtworzenia wspólnoty. Są jednocześnie prośbą o pokój, ale też i przestrogą. Muzyczną refleksję nad przeszłością rozpocznie premierowe wykonanie utworu „Kaddish yatom” skomponowanego przez Katarzynę Kwiecień-Długosz – poinformował dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski.
Ok. 40-minutowy koncert będzie można wysłuchać na żywo w pobliżu kościoła św. Katarzyny. Będzie też transmitowany na Facebookowych profilach „Carillony gdańskie – Muzeum Gdańska” oraz „Muzeum Gdańska”.
„NOC KRYSZTAŁOWA”
Mianem „Nocy kryształowej” określa się pogrom Żydów w nazistowskich Niemczech zainicjowany przez władze państwowe, w nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. Obiektem ataku były sklepy i domy żydowskie, rabowano także domy modlitwy i palono synagogi. Dewastowano także cmentarze i miejsca ważne społecznie dla Żydów. W rezultacie tej akcji wielu wyznawców judaizmu utraciło życie, dorobek całego życia, a tysiące zostały zesłane do obozów.
CZYM JEST CARILLON?
Carillon to zespół co najmniej 23 dzwonów zestrojonych ze sobą w sposób umożliwiający wygrywanie na nich melodii. Każdy dzwon połączony jest (najczęściej systemem linek) z pokaźną klawiaturą, na której muzyk gra uderzając pięściami w drewniane klawisze w kształcie trzonków.
Instrument umieszczano przeważnie na wieżach. Tradycja carillonów sięga XII w., a ich sztuka rozwinęła się między XIV a XVIII w., szczególnie we Francji i w Niderlandach.
PIERWSZY KONCERT
Pierwszy koncert carillonowy w Gdańsku został zagrany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Czternaście lat później podobny instrument zawisł także na wieży kościoła św. Katarzyny. Oba zestawy nie miały jednak klawiatury, wygrywały wyłącznie mechaniczne melodie zapisane wcześniej na tzw. bębnie. W XVIII w. na wieży kościoła św. Katarzyny pojawił się pierwszy w mieście carillon z klawiaturą.
Dźwięki dzwonów carillonowych przez wieki towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom w Gdańsku.
Oba gdańskie carillony zostały zniszczone w czasie II wojny światowej. W ostatnich latach udało się odtworzyć oba instrumenty. Carillon na ratuszu składa się z 37, a na kościele św. Katarzyny – z 50 dzwonów. Gdańsk kupił także mobilny instrument składający się z 48 dzwonów umieszczonych w przeszklonej gablocie zamontowanej na podwoziu zabytkowej ciężarówki. Wszystkimi instrumentami zarządza Muzeum Gdańska. Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce mającym czynne carillony.
PAP/ako
