Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie zyskuje nowe wsparcie. Organem prowadzącym placówkę został Instytut Pamięci Narodowej. Prezes IPN dr Karol Nawrocki powołał na stanowisko dyrektora muzeum dr. hab. Filipa Musiała, stanowisko zastępcy dyrektora powierzono Jackowi Pawłowiczowi.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie działa od 2016 roku na terenie byłego Aresztu Śledczego w Warszawie-Mokotowie przy ul. Rakowieckiej. Placówka najpierw znajdowała się w strukturach organizacyjnych Służby Więziennej, a od 2020 roku jest państwową instytucją kultury. Od 17 marca muzeum prowadzone jest przez Instytut Pamięci Narodowej. Stało się tak na mocy ustawy z dnia 27 stycznia 2022 roku o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Zagwarantowane ustawowo środki finansowe umożliwią stworzenie obiektu muzealnego, opowiadającego o historii społecznego oporu przeciwko komunistycznemu totalitaryzmowi. Jak podkreśla IPN, więzienie mokotowskie to symbol męczeństwa Polaków, którzy w okresie stalinowskim odważyli się walczyć o wolność swojego kraju. Jako miejsce więzienia wielu działaczy opozycji demokratycznej jest także związane z historią oporu po roku 1956.

Przygotowanie i realizacja inwestycji, jaką jest budowa Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, służyć ma zarówno zabezpieczeniu i właściwemu zagospodarowaniu tego historycznego miejsca, jak również wzmocnieniu działań państwa w dziedzinie polityki pamięci. Prowadzone w placówce działania właściwe dla instytucji kultury będą rozwijane z wykorzystaniem dwudziestoletniego doświadczenia naukowego i edukacyjnego IPN.

NOWY DYREKTOR MUZEUM

Powołany na stanowisko dyrektora muzeum Filip Musiał jest historykiem i politologiem. Ukończył studia w Instytucie Nauk Politycznych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (1999) oraz Podyplomowe Studium Dziennikarskie Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (2000). Doktorat z nauk politycznych obronił w 2004 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, natomiast habilitację z historii uzyskał w 2011 roku na Uniwersytecie Zielonogórskim.

Od 2000 roku Musiał jest pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej – Oddział w Krakowie (w latach 2006–2012 kierownik Referatu Badań Naukowych Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej). Od 24 sierpnia 2016 roku jest dyrektorem krakowskiego Oddziału IPN. Od listopada 2017 do stycznia 2018 roku, równolegle ze sprawowaną funkcją dyrektora Oddziału w Krakowie, Musiał pełnił obowiązki dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN w Warszawie. W latach 2013–2016 był także koordynatorem oddziałowego projektu badawczego IPN „Władza i społeczeństwo w Małopolsce i na Ziemi Świętokrzyskiej 1945–1989/1990”. Od 2022 roku jest koordynatorem Centralnego Projektu Badawczego IPN „Struktury i metody działania aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1989/90”.

Po nowelizacji ustawy o IPN, w 2016 roku nadzorował prace remontowe związane z dostosowaniem wynajętej przestrzeni przy ul. Dunajewskiego 8 w Krakowie, w których od podstaw zorganizowano Centrum Edukacji Przystanek Historia, salę wystaw, salę edukacyjno-konferencyjną, salę edukacyjną dla najmłodszych, przeniesiona została biblioteka, powstał punkt sprzedaży wydawnictw IPN oraz zorganizowano pokoje biurowe dla kilku biur merytorycznych krakowskiego Oddziału IPN.

W latach 2005–2007 był także wykładowcą w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie, prowadził również wykłady zlecone w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Od 2007 roku jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Akademii Ignatianum w Krakowie (wcześniej Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie). W 2013 roku decyzją Wielkiego Kanclerza Akademii Ignatianum, przełożonego generalnego Towarzystwa Jezusowego został mianowany profesorem Ignatianum. W latach 2014–2018 był prorektor ds. studenckich Akademii Ignatianum w Krakowie.

Filip Musiał prowadzi badania nad historią polityczną Polski Ludowej (1944–1989/1990), specjalizując się przede wszystkim w historii komunistycznego aparatu represji, dziejach opozycji i oporu oraz Kościoła katolickiego w PRL. Jest redaktorem naczelnym rocznika „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989”, a także zastępcą redaktora naczelnego półrocznika „Zeszyty Historyczne WiN-u”.

Jest autorem takich monografii jak „Polityka czy sprawiedliwość? Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie (1946–1955)”, „Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie 1946–1955”, „Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989)” oraz zbiór studiów „Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce +ludowej+ 1945–1989”. Jest także współautorem, redaktorem i współredaktorem kilkudziesięciu książek – prac zbiorowych oraz monograficznych edycji źródeł. Jest także autorem i współautorem kilkunastu scenariuszy wystaw przygotowywanych od kilku lat w IPN.

W latach 2002–2003 Musiał był także członkiem redakcji miesięcznika „Azymut”, ukazującego się jako dodatek do „Gościa Niedzielnego”. W latach 2006–2011 był z kolei członkiem Kolegium Wydawniczego „Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej”, od 2012 roku członkiem Rady Programowej „Biuletynu Informacyjnego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”, a od 2017 roku członkiem Kolegium „Biuletynu IPN”. Jest także autorem kilkuset publikacji popularyzujących historię najnowszą Polski drukowanych w prasie oraz ogłaszanych w portalach internetowych.

W latach 2015–2020 Musiał był członkiem Narodowej Rady Rozwoju (sekcja: Kultura, tożsamość narodowa, polityka historyczna), w latach 2016–2022 członkiem Rady Programowej Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, w latach 2016–2018 członkiem Rady Narodowego Kongresu Nauki przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a w latach 2016–2019 członkiem Rady Muzeum Historii Polski. Ponadto od 2016 roku jest członkiem Rady Dyplomacji Historycznej przy MSZ, a od 2021 roku członkiem Rady Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow w Krakowie.

PAP/am