Medal „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, przyznany pośmiertnie Michałowi Cegielskiemu za udzielenie schronienia siostrom Spektor, został zaprezentowany w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Cegielski został zamordowany na własnym podwórku za ukrywanie żydówek i odmowę udzielenia informacji o ich pobycie.

Michał Cegielski był rolnikiem mieszkającym w Żabokrzykach Małych na Wołyniu. Jego sąsiadami byli Spektorowie – dziesięcioosobowa rodzina żydowska. W 1942 r. siostry Eta, Clara, Libbe i Rose znalazły schronienie u Michała Cegielskiego, ukryły się w ziemiance na terenie jego gospodarstwa. 1 stycznia 1943 r., po rewizji domu przeprowadzonej przez niemieckich policjantów, na teren gospodarstwa wtargnęli Ukraińcy z zamiarem rabunku i żądaniem wydania Żydówek. Michał Cegielski odmówił udzielenia informacji o miejscu, gdzie przebywają, za co został zamordowany.

– Tak radykalne zbrodnie były dokonywane przez niemieckich okupantów i formacje kolaboracyjne na ogół na terenach wiejskich i w małych miasteczkach. W przypadku, gdy dane osoby były  aresztowane w miastach, zwykle trafiały za kraty, do obozów koncentracyjnych. Jeżeli były wykonywane wyroki śmierci, to za murami miejsc odosobnienia. W przypadku ludności wiejskiej Niemcy, chcąc zastraszyć innych mieszkańców, dokonywali egzekucji publicznie, a niekiedy nawet zganiając innych mieszkańców po to, aby ci wiedzieli, że ostrzeżenia mówiące o karaniu śmiercią za pomoc Żydom nie są czcze, tylko będą zmaterializowane – mówi dr hab. Grzegorz Berendt, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej.

(Fot. Radio Gdańsk/Marta Włodarczyk)

MEDAL TO UHONOROWANIE ZA POŚWIĘCENIE

Tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznawany jest od 1963 r. przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie. Otrzymują go osoby, które w czasie II wojny światowej ratowały Żydów. Za ich ukrywanie w okupowanej przez Niemców Polsce groziła kara śmierci.

– Pradziadek był osobą odważną, medal jest jego upamiętnieniem. On nie ma swojego grobu, został pochowany w zbiorowej mogile. To, że ten medal istnieje, sprawia, że mój pradziadek ma miejsce na tym świecie — mówi Tomasz Cegielski, prawnuk pośmiertnie nagrodzonego.

Tomasz Cegielski, prawnuk pośmiertnie nagrodzonego (Fot. Radio Gdańsk/Marta Włodarczyk)

– Przyznanie medalu to potwierdzenie tego faktu, że pomoc została udzielona. Ocalone siostry słyszały,  jak pan Cegielski się modli o to, aby je uratować. To świadectwo się zachowało. Był on blisko związany z tą rodziną – wyjaśnia Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznano Michałowi Cegielskiemu w 2022 r.

Marta Włodarczyk/raf