Obchody 45. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych rozpoczęły się w Gdańsku. W Kościele Morskim w Nowym Porcie odprawiono uroczystą mszę i złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą gdańskich portowców.

Marek Szymaniak, dyrektor gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, podkreślał wagę tego wydarzenia dla Polski.

– „Solidarność” to wiara i nadzieja, „Solidarność” to siła i męstwo i wreszcie „Solidarność” to walka i piękne polskie zwycięstwo, zwycięstwo wolności, prawdy, godności – mówił.

Tamte czasy wspominali także mieszkańcy:

Inauguracja obchodów 45. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych była połączona z otwarciem wystawy przygotowanej przez IPN pod nazwą „Przełom. Sierpień 1980 i Solidarność”.

IPN: „JEDEN Z NAJWAŻNIEJSZYCH DOKUMENTÓW ŚWIATA”

„21 postulatów – jeden z najważniejszych dokumentów świata” – napisali przedstawiciele IPN w komunikacie przypominającym historię powstania postulatów przedstawionych przez stoczniowców w roku 1980.

„45 lat temu w Stoczni Gdańskiej Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił swoje 21 postulatów. W rezultacie największej w historii PRL fali strajków powstał NSZZ 'Solidarność’, co można uznać za jedno z najważniejszych wydarzeń XX wieku. Tablice z postulatami znalazły się na liście najbardziej wartościowych dokumentów w dziejach: UNESCO – Pamięć Świata.

Obchody 45. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych (fot. Radio Gdańsk/Filip Jędruch)

Najważniejsze postulaty strajkujących stoczniowców dotyczyły utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego i zapewnienia prawa do strajku. Wśród innych znalazły się m.in. żądania przywrócenia praw ludziom zwolnionym z pracy po strajkach w 1970 i 1976 roku, zniesienie represji za przekonania, przestrzeganie zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku i publikacji, wprowadzenie zasady doboru kadry kierowniczej na podstawie kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej, oraz zniesienie przywilejów Milicji Obywatelskiej, Służby Bezpieczeństwa i aparatu partyjnego.

Wszystkie postulaty zostały spisane na dwóch drewnianych tablicach przez Macieja Grzywaczewskiego i Arkadiusza Rybickiego, gdańskich studentów i członków Ruchu Młodej Polski, popierających dążenia strajkujących stoczniowców. Wspomniane tablice zostały zawieszone na bramie stoczni” – przypomina IPN.

POROZUMIENIA SIERPNIOWE

31 sierpnia 1980 roku o godz. 17 w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisane zostało porozumienie pomiędzy Komisją Rządową a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, reprezentującym ponad 700 zakładów z całej Polski.

Delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych, samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar Grudnia 1970, transmisję niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury; przyjęto też zapis, że nowe związki zawodowe uznają kierowniczą rolę PZPR w państwie; uroczystość podpisania porozumienia transmitowała TVP.

Tablica upamiętniającą zryw gdańskich portowców przy ul. Zamkniętej w Gdańsku (fot. Radio Gdańsk/Filip Jędruch)

Porozumienie, które podpisali przewodniczący MKS Lech Wałęsa i wicepremier Mieczysław Jagielski, w konsekwencji doprowadziło do powstania NSZZ „Solidarność” – pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej.

Anna Walentynowicz urodziła się w 1929 r. we wsi Sienne niedaleko Równego na Wołyniu (obecnie Ukraina), zginęła 10 IV 2010 w katastrofie lotniczej w Smoleńsku (Rosja). Była opozycjonistką w PRL, współzałożycielką Wolnych Związków Zawodowych i działaczką NSZZ „Solidarność”.

W sierpniu 1980 r. została zwolniona z pracy na pięć miesięcy przed emeryturą. Żądanie jej przywrócenia stało się 1. postulatem strajku w Stoczni Gdańskiej, który wybuchł w sierpniu 1980 r. W stanie wojennym była internowana, zwolniona z pracy i skazana na więzienie w zawieszeniu.

Filip Jędruch/aKa/PAP/puch