Jaką rolę w organizmach pełnią białka? Jakie zadania mają tzw. białka opiekuńcze i dlaczego naukowcy mówią o nich „molekularne przyzwoitki”? O tym m.in. opowiadał w audycji naukowej Radia Gdańsk prof. dr hab. Krzysztof Liberek, biolog molekularny, kierownik Zakładu Biochemii Białek na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Profesor jest laureatem wielu nagród naukowych, w tym tegorocznego tzw. polskiego Nobla, nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. To najbardziej prestiżowe wyróżnienie naukowe w Polsce. W rozmowie z Joanną Matuszewską tłumaczył, jak jego badania nad białkami mogą wpłynąć na pojawienie się nowych leków i terapii.

– Białka opiekuńcze są we wszystkich organizmach żywych. Mają wiele funkcji, m.in chronią inne białka przed destrukcją. Na przykład jeśli rośnie temperatura, to niektóre białka z tego powodu mogą nie mieć prawidłowej struktury i będą ulegały zniszczeniu. Białka opiekuńcze starają się temu zapobiegać, czyli wiążą się z tymi białkami i próbują je uratować. Natomiast, gdy nie udaje się im uratować innych białek, wówczas ulegają agregacji, czyli sklejają się w większe twory tworząc złogi, czyli „śmietnik” komórkowy. Ta sytuacja świadczy o tym, że białka opiekuńcze nie poradziły sobie.

Możemy to porównać do gotowania jajka. Surowe białko jest przezroczyste, jeśli je ugotujemy to ono agreguje, czyli robi się białe. Podobna sytuacja ma miejsce, jeśli chodzi o komórki nerwowe np. w chorobach neurodegradacyjnych, jak Alzheimera, Parkinsona, czy Huntingtona. Ten proces destrukcji białek w komórkach nerwowych trwa jednak wiele lat. Chodzi o to, żeby wykorzystać wiedzę o białkach opiekuńczych i zapobiegać tworzeniu się agregatów, złogów – mówił prof. Liberek.