– Nasz film też był „półkownikiem”, też nie był puszczany – powiedziała Małgorzata Szumowska w czasie rozmowy z Tomaszem Żółtowskim na antenie Radia Gdańsk. Towarzyszący jej Michał Englert podkreślił, że filmy coraz częściej trafiają na półkę, zamiast do dystrybucji, nie z powodów ideologicznych czy politycznych lecz z uwagi na ich zbyt mało komercyjny charakter. Rozmowa z reżyserami filmu „Kobieta z…” była częścią specjalnego wydania audycji „Magia Kina” nadawanej z festiwalowego studia radia w czasie 49. Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni.

– „Kobieta z…” to film, który dotyka kwestii transpłciowości. W Polsce to temat trudny. Przypominam sobie film „Mów mi Marianna” Karoliny Bielawskiej. Film miał problemy z dystrybucją. Telewizja, która partycypowała w realizacji, nie chciała go puścić. On był jednym z „półkowników”, co kojarzy się raczej z okresem lat 70. – powiedział Tomasz Zółtowski.

Małgorzata Szumowska. 49. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (fot. 49. FPFF/Piotr Żagiell)

– Nasz film film też był „półkownikiem”, też nie był puszczany – dodała Małgorzata Szumowska. – Tylko teraz często stawanie się „półkownikiem” podyktowane jest innymi czynnikami. Kiedyś były to sprawy ustrojowe, a teraz jest to aspekt komercyjny. Coś, co nie przyniesie oczekiwanego zysku, też trafia na półkę – powiedział Michał Englert.

– To, co działo się z „Mów mi Marianna”, to przypadki jeszcze pod rządami Prawa i Sprawiedliwości, ale teraz jest tak, że można zostać „półkownikiem” z powodu zbyt ambitnych założeń – wskazała Małgorzata Szumowska.

– „Kobieta z…” to film inspirowany prawdziwymi wydarzeniami. Czy osoby transpłciowe współuczestniczyły przy tworzeniu scenariusza? – zapytał Tomasz Zółtowski.

– Może przy tworzeniu scenariusza tak bardzo nie uczestniczyli, ale jest on wynikiem naszego wielomiesięcznego researchu. Na potrzeby scenariusza kondensuje się pewne rzeczy. I w tym wypadku braliśmy esencję niektórych życiorysów, splatając to w losy naszych filmowych Anieli i Izy. Oczywiście konsultowaliśmy to, mieliśmy otwarte głowy. Nawet na planie potrafiliśmy wprowadzać dużo różnych zmian – powiedział Michał Englert.

– Było dużo osób transpłciowych na planie. Asystenci transpłciowi, grało 80 osób niebinarnych i transpłciowych – dodała Małgorzata Szumowska.

Michał Englert. 49. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (fot. 49. FPFF/Piotr Żagiell)

– Akcja filmu osadzona jest w małym mieście, tu akurat na Dolnym Śląsku. To podkreśla jeszcze trudność tej sytuacji. Nie dość, że Polska, to jeszcze środowisko zamknięte, bo miasteczka maja swoje prawa – wskazał Tomasz Żółtowski.

– Specjalnie wybraliśmy taką miejscowość. Losy takiej osoby w dużym mieście mogłyby być zupełnie inne – stwierdziła Małgorzata Szumowska.

– To też bierze się trochę z doświadczenia. Kiedy w połowie lat 80. zaczęły się pojawiać pierwsze publikacje, do redakcji zaczęły napływać listy od czytelników i czytelniczek, którzy rozpoznawali w artykułach dotyczących osób transpłciowych swoją historię. Tych listów było na początku dziesiątki, potem setki, tysiące. Okazało się, że tych osób, które nie mają przestrzeni, nie mogą znaleźć miejsca ani partnerów do rozmowy, jakiejś szansy, zrozumienia, jest bardzo dużo. O tym w dużym stopniu traktuje ten film i stąd też nasza decyzja, że uciekamy w krajobrazie od tej struktury wielkomiejskiej – wyjaśniał Michał Englert.

Co ważniejsze jest w filmach Michała Englerta i Małgorzaty Szumowskiej – obraz czy słowo? Czy nowe kino bardzo różni się od starej szkoły? I czy komercyjne podejście zabija kino autorskie? Odpowiedź m.in. na te pytania w dalszej części rozmowy.

Posłuchaj rozmowy:

Puch

Przeczytaj też:

Złoty Klakier Radia Gdańsk wraca na Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni

Młodzi mierzą się z mitem Solidarności. Elżbieta Benkowska o filmie „Siła oporu”

Świat, który napisało życie. Twórcy „Wróbla” o kulisach powstawania filmu