Polacy znają powstanie w getcie warszawskim, które wybuchło w maju 1943 roku. Niewiele osób jednak wie, że rok wcześniej doszło do buntów w 17 gettach na Kresach Wschodnich dawnej Rzeczpospolitej. W obliczu śmiertelnego zagrożenia Żydzi przeciwstawili się Niemcom. I jeśli ocaleli, to głównie dzięki tym buntom.
Brnęli w śniegu idąc polami, bo drogi zajęli uciekający niemieccy cywile. Było 20 stopni mrozu, a oni mieli tylko cienkie pasiaki. Tak wyglądała ewakuacja więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof. Do historii trwająca 11 dni wędrówka przeszła jako Marsz Śmierci.
Część zginęła w walce, część została rozstrzelana w Lasach Piaśnickich. Historii życia niektórych gdyńskich policjantów nie udało się ustalić. Jest jednak szansa, że to się zmieni.
Franciszek Witaszek miał zaledwie 29 lat, kiedy zaczęła się II wojna światowa, a już miał sporo sukcesów naukowych i biznesowych. We wrześniu 1939 miał uzyskać tytuł doktora habilitowanego. Pracował nie tylko na Uniwersytecie Poznańskim, ale także wspierał naukowo i organizacyjnie dwie polskie firmy, w tym produkującą nici chirurgiczne.
Sztuka była wyrażeniem lęku o życie, które w każdej chwili można było stracić i nadziei, że jednak uda się przeżyć. Więźniowie obozów koncentracyjnych, mimo skrajnego wyczerpania i intensywnej pracy, zajmowali się wykonywaniem różnych przedmiotów. Rzeźbili w trzonkach od szczoteczek, na skrawkach papieru rysowali lub pisali wiersze.
– Ustawiano na placu choinkę i kazano więźniom śpiewać po niemiecku kolędę Stille nacht (Cicha noc) – tak o Świętach Bożego Narodzenia w obozach koncentracyjnych opowiada w audycji Wirginia Węglińska z Działu Naukowego Muzeum II Wojny Światowej. Podkreśla, że przez pierwsze lata wojny bardzo trudno było więźniom zorganizować jakiekolwiek obchody świąt.
Robotnicy i chłopi mogli tu odpocząć, zagrać w grę planszową, coś poczytać lub nawet nauczyć się czytać. Ale w tej z pozoru przyjaznej atmosferze, wpajano Polakom, że Związek Radziecki jest rajem. „Czerwone Kąciki” stały się narzędziem propagandy. Pomogły w sowietyzacji ziem polskich anektowanych w 1939 roku do Związku Radzieckiego.
Nawigacja
© 2024 - Radio Gdańsk
