– Był taki pan, który chodził po ulicy z tubą. Ogłaszał, że do godz. 9:00 wszyscy muszą opuścić swoje domy i zostawić klucze w drzwiach – tak wysiedlenia Polaków z Gdyni zapamiętała 13-letnia wówczas Maria Backiel. W sumie ok. 120 tysięcy Polaków z Pomorza wysiedlono, niemal połowę stanowili gdynianie.
Wojna dotknęła wszystkich sfer życia, także mody. Brak materiałów, nici, guzików i innych elementów koniecznych do wytwarzania nowych ubrań wyzwolił dużą kreatywność.
Miały niebieskie oczy, jasne włosy i pochodziły z inteligenckich rodzin, często szlacheckich. To skazało ich na pozbawienie polskiej tożsamości. Pod pozorem badań lub chęci dożywienia, polskie dzieci zabierano rodzinom.
17 września 1939 r. Polacy przeżywają szok. Walczącym z Niemcami wbija się nóż w plecy, bo napada na nich Armia Czerwona. – Czołgi ich były jakieś dziwne, stare, psuły się im. Karabiny były na sznurkach, nawet nie mieli rzemieni. I oni śmierdzieli! – opowiadał w relacji dla Muzeum II Wojny Światowej Władysław Dąbrowski, wówczas 14-latek mieszkający w Nowogródku.
Westerplatte jest symbolicznym miejscem rozpoczęcia II wojny światowej. Od lat pojawiają się koncepcje wskazujące miejsca, gdzie wcześniej niż o godz. 4:45 padły pierwsze strzały. Ale w zbiorowej świadomości historycznej wydarzenia 1 września 1939 roku zawsze będą kojarzyły się z Westerplatte.
Kiedy niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zaczynał ostrzał polskich żołnierzy na Półwyspie Westerplatte, rozpoczęły się pierwsze aresztowania Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku. – Listy proskrypcyjne zaczęły powstawać już od jesieni 1938 roku – mówi w audycji prof. Piotr Semków.
Wolne Miasto Gdańsk było kompromisem, który nie zadowalał ani Polaków, ani Niemców. W mieście – państwie pod ochroną Ligi Narodów Polska miała swoje gwarantowane uprawnienia, ale w latach 30. XX wieku zaczęły się „zaczepki”, czyli szykanowanie Polaków. Mówią o nich w audycji przedwojenni gdańszczanie – Maria Chodakowska i Gerard Bębenek.
Nawigacja
© 2024 - Radio Gdańsk
