9 maja 1945 roku wojska radzieckie wyzwoliły obóz koncentracyjny Stutthof. Założony przez Niemców w miejscowości Sztutowo w 1939 roku, był pierwszym i najdłużej istniejącym obozem koncentracyjnym na terenach wchodzących w skład obecnej Polski.

Obecnie na terenie byłego obozu w miejscowości Sztutowo znajduje się powstałe w 1962 roku Państwowe Muzeum Stutthof, obejmujące zachowaną część budynków i wyposażenia. Prowadzi ono między innymi badania dziejów tego miejsca, jego eksterminacyjnych funkcji oraz roli w systemie hitlerowskich ośrodków zagłady.

Obóz Stutthof został założony przez hitlerowców 2 września 1939 roku, w odległości 36 kilometrów od Gdańska. Plany związane z założeniem obozu dla „niepożądanych elementów polskich” powstały już w roku 1936. Od tego czasu policja gdańska zbierała informacje o Polakach zamieszkujących obszary Wolnego Miasta Gdańska. W pierwszych dniach wojny dane te posłużyły do masowych aresztowań.

Budowa obozu rozpoczęła się wraz z przyjazdem pierwszego transportu więźniów. Początkowo było to 10 baraków, w listopadzie 1941 roku został powiększony do 120 hektarów i 30 baraków.

Wśród więźniów najliczniejsi byli Żydzi – około 50 tysięcy – oraz Polacy, ale także osoby z wielu innych krajów, głównie północnej Europy. Przybywały też transporty Romów. Od 1944 roku Żydzi, w szczególności kobiety i dzieci, byli kierowani bezpośrednio do komór gazowych.

iar/Joanna Matuszewska