Definicja patriotyzmu, szczególnie w obecnych czasach, jest nie tylko bardzo subiektywna, ale też niezmiernie trudna do precyzyjnego sformułowania. Pracy nad zbadaniem tego złożonego zagadnienia podjęła się Fundacja im. Zygmunta Zaleskiego, która postanowiła dowiedzieć się, czym jest patriotyzm dla Polaków i jakie cechy powinien mieć prawdziwy patriota sto lat po odzyskaniu niepodległości. W celu określenia, w jaki sposób Polacy definiują patriotyzm, co uważają za najważniejsze jego przejawy, jakie są najważniejsze dla Polaków autorytety patriotyczne, SW Research, na zlecenie Fundacji im. Zygmunta Zaleskiego, przeprowadziło badanie „Patriotyzm sto lat później” na reprezentatywnej grupie 1000 dorosłych Polaków.
 
WIELE OBLICZY PATRIOTYZMU

Jednym z najważniejszych przejawów postawy patriotycznej według Polaków w 2018 roku jest szacunek do Polskich symboli narodowych – odpowiedziało tak 93,1 proc. badanych. Wraz z nim, na podium znalazły się takie elementy, jak dbałość o czystość języka polskiego oraz, co ważne, tolerancja i poszanowanie innych obywateli (kolejno 89,4 oraz 89,1 procent). Prócz nich, w pierwszej dziesiątce, znalazły się takie cechy jak: znajomość historii Polski, ochrona środowiska w kraju, znajomość zagadnień politycznych, miłość do ojczyzny, aktywne korzystanie z praw obywatelskich czy uczciwe płacenie podatków.

Okazuje się, że unikanie płacenia podatków, wcale nie jest uznawane za formę zaradności, wprost przeciwnie. Jak wskazują badania, niepłacenie podatków, przez 87 proc. badanych uznawane jest za okradanie państwa i społeczeństwa, a 91 proc. uważa, że nie ma usprawiedliwień dla takich zachowań (CBOS 2016).

POLAK = PATRIOTA?

Jak się okazuje, jest więc wiele pozytywnych cech, które składają się na definicje patriotyzmu. Polacy uważają patriotyzm za mechanizm budujący Polskę, a współobywateli traktują z większym zrozumieniem i tolerancją właśnie po to, żeby każdy z nich mógł budować patriotyzm na swój sposób. Jest to ciekawa obserwacja, stojąca w opozycji do często pojawiającego się w ogólnodostępnych mediach, stereotypowego obrazu polskiego patriotyzmu, jako zjawiska zagrażającego, opartego na agresji i niechęci wobec inności.

KLIKNIJ, ABY POWIĘKSZYĆ:

Fot. materiały prasowe

AUTORYTET I POŚWIĘCENIE

Ciekawe wnioski, dotyczące patriotyzmu Polaków, zaobserwowano, pytając o wskazanie polskich autorytetów patriotycznych. Ponad 1/3 badanych (35,5 proc.) nie potrafi wskazać osoby, która jest powszechnie znana i reprezentowałaby postawę patriotyczną. Pozostali ankietowani, w otwartych odpowiedziach najczęściej wskazywali Andrzeja Dudę (16,5 proc.), Lecha Wałęsę (13,9 proc.) oraz Jana Pawła II (13,8 proc.). W pierwszej piętnastce znaleźli się także działacze społeczni oraz piłkarze. Wsparcie dla sportowców za patriotyzm uznaje aż 83,5 proc. badanych, natomiast chęć poznania twórczości polskich artystów – 80,5 proc.

Mimo iż w przypadku konieczności obrony swojego kraju, aż 84,4 proc. badanych Polaków uważa, że jest to zachowanie, świadczące o patriotyzmie, gotowość do działania w sytuacji zagrożenia deklaruje tylko 63,4 proc. obywateli (aż 12,6 proc. przyznało, że nie walczyłoby w obronie kraju). Warto jednak zauważyć rosnącą świadomość społeczną z zakresu pomocy innym. Aż 72,7 proc. badanych uważa, że udzielenie pierwszej pomocy w sytuacji nagłego zdarzenia jest przejawem postawy patriotycznej – podobnie jak uczestnictwo w szkoleniach i kursach, podwyższających zdolność do obrony (62,7 proc.) oraz uczestnictwo i praca w formacjach, zajmujących się obronnością (62,5 proc.).

Fot. materiały prasowe

Z wyników badania Fundacji im. Zygmunta Zaleskiego można wnioskować, że definicja patriotyzmu wśród Polaków znacznie rozszerzyła się w ostatnich latach i zaczęła obejmować zachowania i działania, które wcześniej mogły nie być bezpośrednio uznawane za zachowania patriotyczne. Wynika to poniekąd z ogólnopolskiego wzrostu wykształcenia, jak również rozwoju społeczeństwa oraz przemian na świecie i łatwego dostępu do informacji. Przede wszystkim, za nowoczesny patriotyzm, 79,1 proc. badanych uważa kupowanie towarów, wyprodukowanych w Polsce i dostarczanych przez polskich sprzedawców. Badani uważają również, że promocja polskich produktów jest kolejnym przejawem patriotyzmu, podobnie jak promocja produktów lokalnych (72,4 proc. respondentów). Wśród nowoczesnych przejawów patriotyzmu znalazły się również: dbanie o środowisko na terenie całej Polski (86,8 proc.), dbałość o czystość powietrza (79,6 proc.) oraz segregacja odpadów (78,3 proc.), co wskazuje na rosnącą świadomość i wiedzę w zakresie ekologii i dbania o przyrodę.

Przejawem patriotyzmu w drugiej dekadzie XXI w. jest też dla Polaków dzielenie się wiedzą o Polsce z obcokrajowcami – tak twierdzi 83 proc. badanych. Z kolei aż 81,10 proc. uważa, że równie ważne jest zachowanie wysokiej kultury osobistej w kontaktach z obcokrajowcami, co może wpłynąć pozytywnie na budowanie pozytywnego wizerunku Polski wśród odwiedzających kraj gości, jak również zagranicą.

KLIKNIJ, ABY POWIĘKSZYĆ:

Fot. materiały prasowe

oprac. mk