41 lat temu, czyli 29 kwietnia 1978 r. w Gdańsku powstał Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, dając początek robotniczemu ruchowi, który rozpoczął strajk w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. W WZZ Wybrzeża działali m.in. Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Joanna Duda-Gwiazda, Bogdan Lis, Bogdan Borusewicz, Lech Wałęsa, Krzysztof Wyszkowski.

Uroczystości upamiętniające 41. rocznicę powstania WZZ w Gdańsku rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobie śp. Jana Samsonowicza. Wraz z Piotrem Dykiem na początku lat 80. Samsonowicz prowadził tajną komórkę kontrwywiadowczą Solidarności, która wpadła na trop tajnego współpracownika SB.

30 czerwca 1983 ciało Samsonowicza znaleziono powieszone na bramie Stoczni Gdańskiej. Wszystkie poszlaki wskazywały na intencjonalne działania osób trzecich w celu upozorowania samobójstwa.

– „Byli pierwszą kadrową” naszej najnowszej niepodległości – powiedział prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek o działaczach WZZ, składając w poniedziałek kwiaty na grobie Samsonowicza.

Kwiaty zostały także złożone m.in. na grobach Aliny Pienkowskiej, Anny Walentynowicz, czy Jana Zapolinka. Na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym ponadto zostanie odsłonięta tablica ku pamięci Jana Samsonowicza. W Oliwie natomiast na budynku przy al. Grunwaldzkiej 581 władze IPN odsłonią tablicę śp. Tomasz Wojdakowskiego.

Kwiaty na grobie śp. Jana Samsonowicza. Fot. IPN

DEKLARACJA ZAŁOŻYCIELSKA

W deklaracji Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża z 29 kwietnia 1978 r., podpisanej przez Andrzeja Gwiazdę, Krzysztofa Wyszkowskiego i Antoniego Sokołowskiego, stwierdzono, że „Celem Wolnych Związków Zawodowych jest organizacja obrony interesów ekonomicznych, prawnych i humanitarnych pracowników. WZZ deklarują swą pomoc i opiekę wszystkim pracownikom bez różnicy przekonań czy kwalifikacji”.

MANIFESTACJE I PRÓBY INWIGILACJI

WZZ Wybrzeża przy wsparciu ze strony m.in. Komitetu Obrony Robotników, zorganizowały manifestacje w rocznicę strajków z 1970 r. i rozpoczęły wydawanie własnego pisma – „Robotnik Wybrzeża”.

Autorzy deklaracji pisali, że „społeczeństwo musi wywalczyć sobie prawo do demokratycznego kierowania swoim państwem”. Ponadto deklaracja wspominała o tym, że „autentyczne związki i stowarzyszenia społeczne mogą uratować państwo, bo tylko przez demokratyzację prowadzi droga do scalenia interesów i woli obywateli z interesem i siłą państwa”.

Niezależne związki zawodowe były mocno inwigilowane przez Służbę Bezpieczeństwa, a ich członkowie byli poddawani represjom.

oprac. man