Sąd Okręgowy w Warszawie zakończył we wtorek proces Tomasza Arabskiego i czterech innych urzędników ws. organizacji lotu do Smoleńska z 10 kwietnia 2010 r. Na przyszły tydzień wyznaczono początek wygłaszania mów końcowych w tej sprawie.

Podczas wtorkowej rozprawy sąd wysłuchał dwóch nagrań z posiedzenia komisji Jerzego Millera, zakończył zaliczanie materiałów dowodowych oraz zamknął przewód sądowy. Oznacza to formalne zakończenie procesu, który rozpoczął się w marcu 2016 r. Na 14 maja wyznaczono początek wygłaszania mów końcowych – mogą one zająć trzy rozprawy. Kolejne dwa terminy planowane są na 28 maja i 7 czerwca.

DWA FRAGMENTY

Na wniosek jednego z pełnomocników oskarżycieli mec. Stefana Hambury podczas rozprawy odsłuchano materiał przekazany przez podkomisję smoleńską. Były to dwa fragmenty posiedzenia komisji ds. badania wypadków lotniczych Jerzego Millera z 24 listopada 2010 r. W jednym z tych fragmentów słychać ówczesnego szefa KPRM Tomasza Arabskiego, w drugim – urzędniczkę kancelarii premiera – Monikę B. Jak podkreślono w piśmie podpisanym przez szefa podkomisji Antoniego Macierewicza, materiały zostały zgromadzone przez Komisję Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego pod przewodnictwem Jerzego Millera.

Obrońcy wnioskowali o oddalenie takiego wniosku dowodowego. Przewodniczący składu sędziowskiego sędzia Hubert Gąsior uznał jednak, że fakt ujawnienia nagrań nie narusza prawa do obrony żadnego z oskarżonych.

NIE ZAPOZNAŁ SIĘ Z INSTRUKCJĄ?

Z nagrań wynikało m.in., że przed organizacją lotu do Smoleńska Arabski nie zapoznał się z instrukcją HEAD. To dokument, który określa zasady organizacji i zabezpieczenia lotów z najważniejszymi osobami w państwie, realizowanych przy użyciu statków powietrznych lotnictwa sił zbrojnych RP.

– Ja to wszystko zacząłem odtwarzać, podobnie jak panowie, po 10 kwietnia. Mało tego, przeczytałem nawet instrukcję HEAD, której nie czytałem, jak ją podpisywałem. To się nagrywa, nie? – słyszymy na nagraniu.

„NIE ZAJMUJĘ SIĘ LOGISTYKĄ”

Arabski podkreślał też, że jako szef kancelarii premiera nie zajmował się logistyką wizyt premiera. – Ustaliliśmy datę, że na 7 kwietnia obaj premierzy – Polski i Rosji spotykają się w Katyniu. Jeśli pan się mnie pyta, czy zadecydowałem o tym, czy polecimy do Smoleńska – w ogóle nie decydowałem. Jestem szefem KPRM. W ogóle nie zajmuję się logistyką – mówił Arabski. – Nie do mnie należy pokazywanie palcem, co należy zrobić, żeby tam być, są osoby w kancelarii, które odpowiadają za zorganizowanie lotu – podkreślał.

MONIKA B. PYTANA O ORGANIZACJĘ WIZYTY

Monika B. na nagraniu również pytana była o organizację wizyty w Smoleńsku, w tym operacji lotniczej. – Nasza rola tak naprawdę rozpoczyna się w momencie uzyskania wniosku, zaakceptowanego przez dyrektora generalnego i szefa kancelarii na wizytę zagraniczną, w którym jest określone, kiedy ta wizyta będzie miała miejsce, jakie statki powietrzne są potrzebne do jej zorganizowania, kto będzie brał w niej udział – relacjonowała urzędniczka. Pytana o instrukcję HEAD, podkreśliła, że ta nie jest jej „do końca znana”.

NAGRANIA SĄ BEZ ZNACZENIA DLA PROCESU?

Jeden z obrońców, mec. Krzysztof Stępiński, podkreślił, że zaprezentowane nagrania są bez znaczenia dla przebiegu procesu. – Wystarczy zajrzeć do Kodeksu postępowania karnego, żeby zobaczyć, że nie mają żadnego znaczenia w procesie karnym – powiedział.

Sędzia Hubert Gąsior poinformował też, że możliwa jest zmiana kwalifikacji prawnej czynów zarzucanych oskarżonym na art. 231 par. 3 Kodeksu karnego.

Podstawą złożonego w 2014 r. prywatnego aktu oskarżenia jest art. 231 par. 1 Kodeksu karnego, który przewiduje do 3 lat więzienia za niedopełnienie obowiązków funkcjonariusza publicznego. W par. 3 tego artykułu mowa jest z kolei o tym, że kto „działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

DO 3 LAT WIĘZIENIA

Oskarżeni w sprawie toczącej się przed warszawskim sądem okręgowym to, poza byłym szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z lat 2007-2013, dwoje urzędników kancelarii premiera – Monika B. i Miłosław K. oraz dwoje pracowników ambasady RP w Moskwie – Justyna G. i Grzegorz C. Grozi im do 3 lat więzienia.

Akt oskarżenia wniesiono po tym, gdy Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga umorzyła prawomocnie śledztwo ws. organizacji lotów premiera i prezydenta do Smoleńska z 7 i 10 kwietnia 2010 r. Oskarżycielami prywatnymi są bliscy kilkunastu ofiar katastrofy – m.in. Anny Walentynowicz, Janusza Kochanowskiego, Andrzeja Przewoźnika, Władysława Stasiaka, Sławomira Skrzypka i Zbigniewa Wassermanna.

ZARZUTY

Arabskiemu oskarżyciele prywatni zarzucili m.in. niedopełnienie obowiązków w zakresie nadzoru i koordynacji nad zapewnieniem specjalnego transportu wojskowego dla prezydenta RP. B. szefowi kancelarii premiera zarzucono niepoczynienie ustaleń co do statusu lotniska w Smoleńsku, które „w świetle prawa lotniczego nie było lotniskiem”, a także niepoinformowanie „uprawnionych służb o znanym mu statusie tego terenu, podczas gdy status lotniska miał istotne znaczenie dla bezpieczeństwa lotu i zakresu obowiązków służb”. Ponadto wskazano, że Arabski „nie zapewnił sprawnego i terminowego” obiegu dokumentów niezbędnych do prawidłowego przebiegu lotu.

Pozostałym urzędnikom oskarżyciele zarzucili m.in. brak ustaleń w sprawie statusu lotniska, nieterminowe dostarczanie dokumentów oraz niezweryfikowanie aktualności tzw. kart podejścia do lotniska. – Ewidencja składanych zamówień i wykonywanych lotów przez kancelarię premiera była prowadzona w sposób niedokładny, nierzetelny i niekompletny, co utrudniało koordynację i monitorowanie wykonywania transportu specjalnego – wskazali oskarżyciele.

WNIEŚLI O UNIEWINNIENIE

W pisemnych odpowiedziach na akt oskarżenia, złożonych jeszcze przed rozpoczęciem procesu, obrońcy urzędników wnieśli o uniewinnienie swoich klientów. Obrońca Arabskiego podkreślał np., że za zapewnienie bezpieczeństwa lotu odpowiadał 36. specpułk zajmujący się wówczas transportem najważniejszych osób w państwie, a do obowiązków szefa kancelarii premiera nie należał ani wybór miejsca lądowania, ani ustalanie statusu lotniska. Wskazywał, że nie było związku między działaniem oskarżonego, a obniżeniem poziomu bezpieczeństwa lotu.

NIE PRZYZNAŁ SIĘ

W sierpniu 2016 r. Arabski powiedział przed sądem: – Nie przyznaję się do zarzucanych mi czynów, bo jestem niewinny. Nie uczestniczyłem – ani ja, ani kancelaria premiera – w organizacji lotu prezydenta 10 kwietnia 2010 r. Organizatorem wyjazdu prezydenta do Katynia była Kancelaria Prezydenta. Nigdy nie był organizowany tzw. wspólny wyjazd do Katynia, więc co za tym idzie tzw. rozdzielenie wizyt nigdy nie miało miejsca – powiedział w krótkim oświadczeniu. Dodał, że termin „rozdzielenie wizyt” funkcjonuje w publicystyce politycznej, bardzo często agresywnie, ale – podkreślił – nie ma żadnego potwierdzenia w rzeczywistości.

ZOSTALI PRZESŁUCHANI

Przed Sądem Okręgowym przesłuchani zostali w tej sprawie liczni świadkowie m.in.: były premier i obecny szef Rady Europejskiej Donald Tusk, były szef MSZ Radosław Sikorski, wielu ówczesnych urzędników Kancelarii Prezydenta, KPRM oraz ambasady w Moskwie, a także przedstawiciele ówczesnego kierownictwa BOR i oficerowie 36. specpułku.

Dotychczas jedynym wątkiem dotyczącym wizyty z 10 kwietnia 2010 r. i zakończonym prawomocnym wyrokiem jest sprawa b. wiceszefa BOR gen. Pawła Bielawnego. W kwietniu 2017 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał orzeczenie I instancji skazujące go na 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata za nieprawidłowości przy ochronie wizyt Donalda Tuska i Lecha Kaczyńskiego w Katyniu 7 i 10 kwietnia 2010 r.

PAP/pOr