Małżeństwo Balbina i Michał Bellwon, polscy działacze z czasów Wolnego Miasta Gdańska, zostali w sobotę patronami jednego z nowych tramwajów Pesa Jazz Duo, które zaczęły jeździć w Gdańsku.

Na ceremonii nadania imienia nowemu tramwajowi pojawiło się kilkadziesiąt osób z rodziny Bellwonów.

– Moi dziadkowie zostali mieszkańcami Gdańska za karę. Dzisiaj w Gdańsku dorasta szóste pokolenie potomków Michała i Balbiny. I dam sobie głowę uciąć, że żadne z nich nie myśli, że mieszka w Gdańsku za karę – powiedział wnuk patronów tramwaju, Jerzy Bellwon. – A polityka historyczna nawiązująca do nadawania patronatów znanym i zasłużonym mieszkańcom tym bardziej wiąże nas i nasze kolejne pokolenia z tym pięknym miastem – dodał.

MUZEUM GDAŃSKA OTRZYMAŁO PAMIĄTKI PO PATRONACH

Po uroczystości na przystanku tramwajowym potomkowie Bellwonów udali się do Ratusza Głównego Miasta, gdzie przekazali na rzecz Muzeum Gdańska ok. 200 pamiątek po patronach tramwaju.

– Dokumentują one losy gdańskich Polaków od czasów zaborów po lata powojenne. Wśród pamiątek znajdują się dokumenty osobiste np. świadectwa, legitymacje i kenkarty, a także listy wysyłane z niemieckich obozów koncentracyjnych i korespondencja prowadzona w środowisku działaczy polonijnych. Kolekcja odznaczeń i medali obrazuje zaangażowanie Romana Bellwona, syna Balbiny i Michała, w życie społeczne powojennego Gdańska – powiedział Marek Adamkowicz z Muzeum Gdańska, kierownik Muzeum Poczty Polskiej.

Ciekawostką wśród eksponatów jest sztambuch Heleny Jabłońskiej, córki Bellwonów, prowadzony od 1917 roku. Do zbiorów muzeum trafiła również spuścizna po jej mężu, Alfonsie Jabłońskim, pracowniku Dyrekcji PKP w Wolnym Mieście Gdańsku.

Potomkowie Balbiny i Michała Bellwonów, którzy zjawili się na uroczystości (fot. Muzeum Gdańska/A. Grabowska)

Z OKOLIC GRUDZIĄDZA ZA KARĘ DO GDAŃSKA

Michał Bellwon urodził się 22 kwietnia 1869 roku w miejscowości Kozłowo niedaleko Grudziądza. Pracę zawodową rozpoczął w 1887 roku w urzędzie pocztowym w Łasinie, następnie pracował w Lubawie. W 1903 roku został przeniesiony karnie do Gdańska, co miało być reakcją władz pruskich na jego działalność w Towarzystwie Gimnastycznym Sokół. W Gdańsku udzielał się w tajnym komitecie nauczania języka polskiego, Towarzystwie Ludowym Jedność oraz Towarzystwie Ludowym Gwiazda. W grudniu 1918 roku został współzałożycielem Związku Urzędników Pocztowych Polaków na Gdańsk, Pomorze, Warmię i Mazury.

10 stycznia 1920 roku Bellwon wchodził w skład delegacji gdańskich Polaków, która na dworcu kolejowym w Gdańsku przekazała gen. Józefowi Hallerowi obrączki, jakie jeszcze tego samego dnia wykorzystano w Pucku podczas uroczystości zaślubin Polski z morzem. Od 1920 roku był jednym z pierwszych pracowników Poczty Polskiej w Gdańsku. Piastował m.in. stanowisko kierownika ekspedycji w kancelarii głównej Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów na Pomorze. W 1931 roku przeszedł na emeryturę, zachował jednak aktywność w polskich organizacjach.

DZIAŁACZ POLONII GDAŃSKIEJ

1 września 1939 roku Michał Bellwon został aresztowany, ale dzięki pomocy gdańskiego policjanta udało mu się wydostać z rewiru. Wtedy zdecydował się na wyjazd do mieszkającej w Warszawie córki. Po powstaniu warszawskim przebywał w obozie dla ludności cywilnej w Pruszkowie. Pod koniec marca 1945 roku powrócił do Gdańska z pierwszą ekipą ministerstwa administracji publicznej. Zaangażował się w działalność społeczną na rzecz Polonii gdańskiej.

Został ojcem chrzestnym sztandarów Koła Miejscowego Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji oraz Gdańskiego Pułku Artylerii Lekkiej. Był też przewodniczącym sekcji emerytów przy Zarządzie Okręgowym Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji w Gdańsku. Zmarł 6 lipca 1948 roku. Jego pogrzeb uznawany jest za ostatnią wielką manifestację środowiska gdańskiej Polonii.

Pamiątki po małżeństwie Bellwonów, które trafiły do zbiorów Muzeum Gdańska (fot. Muzeum Gdańska/A. Grabowska)

JEDNA Z GDAŃSKICH POLEK W RAVENSBRÜCK

Żona Michała, Balbina (ur. 22 marca 1878 roku w Lubawie), udzielała się w Gdańsku w Towarzystwie Ludowym Jedność, Towarzystwie Ludowym Gwiazda oraz Towarzystwie Polek i Polskiej Misji Dworcowej. Po wybuchu II wojny światowej została aresztowana i w kwietniu 1940 roku wywieziona w transporcie gdańskich Polek do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Pod koniec wojny została uwolniona i przetransportowana do Szwecji, skąd 31 października 1945 roku powróciła do Gdańska.

RODZINNE TRADYCJE

Balbina i Michał Bellwon mieli ośmioro dzieci. Wychowywane w duchu polskości, udzielały się w życiu Polonii gdańskiej, za co były represjonowane przez Niemców. Troje z nich nie przeżyło wojny. Ponadto ich wnuk Feliks Bellwon za działalność konspiracyjną  został osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof. Balbina Bellwon zmarła 20 stycznia 1952 roku w Gdańsku.

INICJATYWA RADY SPOŁECZNEJ

Nowi patroni tramwaju zostali zgłoszeni z inicjatywy Rady Społecznej działającej przy Centrum Pamięci o Polakach z Wolnego Miasta Gdańska im. Brunona Zwarry. – Bardzo się cieszę, że patronami gdańskiego tramwaju zostaje rodzina, która tak mocno związana jest z historią gdańskiej Polonii. To kolejny krok w popularyzacji losów jej wybitnych przywódców. Michał i Balbina Bellwonowie symbolizują to, co najpiękniejsze w gdańskich Polakach: codzienną ciężką pracę, troskę o rodzinę, aktywność obywatelską, konsekwencję, upór w dążeniu do dobrych celów, a w sytuacji ekstremalnej, takiej jak wojna również wierność i ofiarę – powiedziała podczas uroczystości prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.

PAP/am