W Kościele katolickim Niedziela Palmowa otwiera Wielki Tydzień, czas bezpośrednio prowadzący do Wielkanocy. W czasie liturgii wspominany jest wjazd Jezusa do Jerozolimy, poprzedzający jego mękę i śmierć na krzyżu.

Zgodnie z zaleceniem Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, w tym roku upamiętnienie wjazdu Jezusa do Jerozolimy powinno być obchodzone w budynku sakralnym. Przez wzgląd na pandemię istnieje możliwość procesyjnego przejścia przez świątynię, ale jedynie z udziałem asysty. – Pokropienia palm należy dokonać w tradycyjnej formie z użyciem świeżej wody, pobłogosławionej przed każdą liturgią – wskazano.

Zgodnie z obowiązującym w Polsce reżimem sanitarnym, w miejscach kultu w nabożeństwach może uczestniczyć jedna osoba na 20 metrów kwadratowych, przy zachowaniu dystansu 1,5 metra. Wierni zobowiązania są także do noszenia maseczek zakrywających usta i nos.

DYSPENSA Z POWODU PANDEMII 

W związku z pandemią, w poszczególnych diecezjach biskupi wydali stosowne dekrety, na mocy których udzielili wiernym dyspensy od obowiązku niedzielnego i świątecznego uczestnictwa we mszy świętej. – Mogą z niej skorzystać osoby chore i mające objawy infekcji, np. kaszel, katar, podwyższoną temperaturę itp., a także te osoby, które mają uzasadnioną i poważną obawę przed zakażeniem – wskazał biskup warszawsko-praski Romuald Kamiński.

Katechizm Kościoła Katolickiego wskazuje, że z obowiązku uczestnictwa w Eucharystii w święta są zwolnione wszystkie osoby „usprawiedliwione z ważnego powodu – np. choroby, pielęgnacji niemowląt lub też te, które otrzymały dyspensę od ich własnego pasterza”. Ponadto ważnym powodem, o którym mówi Katechizm, jest samo zagrożenie, które stwarza epidemia, dlatego osoby, które w dobrze uformowanym sumieniu podejmują decyzję o pozostaniu w domu ze względu na zagrożenie epidemią, są zwolnione przez Kościół z obowiązku świątecznej mszy świętej.

ZWYCZAJ WPROWADZONY W JEDENASTYM WIEKU

Sama nazwa Niedzieli Palmowej pochodzi od wprowadzonego w XI wieku zwyczaju święcenia palm.

Liturgia Godzin wspomina, że „w Jerozolimie już w IV w. patriarcha dosiadał oślicy i otoczony radującymi się tłumami wjeżdżał na niej z Góry Oliwnej do miasta. Zwyczaj ten wszedł do powszechnej praktyki na Zachodzie w wieku V i VI. Natomiast poświęcanie palm wprowadzono do liturgii dopiero w wieku XI”.

Do reformy z 1955 roku istniał zwyczaj, że celebrans wychodził w Niedzielę Palmową przed kościół, a bramę świątyni zamykano. Kapłan uderzał w nią krzyżem trzykrotnie, wtedy dopiero brama otwierała się i kapłan z uczestnikami procesji wstępował do kościoła, aby odprawić mszę świętą. Symbol ten miał przypominać wiernym, że zamknięte niebo zostało nam otworzone dzięki zasłudze krzyżowej śmierci Chrystusa – czytamy w brewiarzu.

CZERWONE SZATY

W Niedzielę Palmową w czasie liturgii kapłan nosi czerwone szaty, co ma zwrócić uwagę na to, że Chrystus wkracza do Jerozolimy jako król, odbierając spontaniczny hołd od jej mieszkańców. – Godność królewską Chrystusa akcentują antyfony i pieśni, które śpiewa się w czasie rozdawania palm i procesji – zwraca uwagę Liturgia Godzin, czyli brewiarz.

Zwyczaj święcenia palm pojawił się w XI wieku. Zgodnie z tradycją, przechowywane są przez cały rok. Powstałym z ich spalenia popiołem posypywane są głowy wiernych w środę popielcową.

TRADYCJA ZWIĄZANA Z PALMAMI

W Polsce palmy robione są z gałęzi wierzbowych z baziami i z liści bukszpanu lub borówek. W niektórych regionach przygotowywane są także z suszonych kwiatów. Przykładowo na Kurpiach palmy sięgają nawet dwóch lub trzech metrów wysokości i są przystrojone w sztuczne kwiaty.

Palmy wkładano w domach za krzyże i obrazy, by „strzegły domu od nieszczęść i zapewniały błogosławieństwo Boże”, oraz na polach, wierząc, że zapewnią obfite plony.

NIE TYLKO W POLSCE

We Włoszech i w Hiszpanii w Wielkim Tygodniu istnieje tradycja urządzania przez siedem dni procesji pasyjnych. Przy świetle świec i biciu dzwonów maszeruje długi pochód z niezliczonymi wizerunkami Chrystusa, Matki Bożej i świętych.

W Polsce, w Niedzielę Palmową, pasyjne misteria ludowe odbywają się w każdy Wielki Tydzień w Kalwarii Zebrzydowskiej. Widowisko o charakterze misteriów paschalnych wystawiane jest także na poznańskiej Cytadeli.

W latach 1986-2020 tego dnia obchodzony był Światowy Dzień Młodzieży na poziomie diecezjalnym. Od roku 2021 roku, zgodnie z decyzją papieża Franciszka, został on przesunięty na kończącą rok liturgiczny w Kościele uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata.

PAP/mw