„Bez przedawnienia – prawda i pamięć o Piaśnicy i obławie augustowskiej” – w ramach projektu noszącego taki tytuł odbywają się między innymi konkursy literacko-historyczne, fotograficzne i filmowe dla młodzieży szkolnej. Organizatorem programu jest Pomorskie Kuratorium Oświaty, a przedsięwzięcie uzyskało Honorowy Patronat Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Jarosława Sellina i Wojewody Pomorskiego Dariusza Drelicha.
Uczestnicy wszystkich konkursów mają za zadanie przysłać pracę realizującą temat „O tym szumią drzewa i mówią kamienie”, realizującą cele całego projektu. Najważniejszym z nich jest zachowanie i kultywowanie pamięci o ofiarach zbrodni hitlerowskiej w Piaśnicy w 1939 roku i obławy augustowskiej z 1945 roku. Projekt ma też poszerzać wiedzę o Polsce pod okupacją niemiecką i sowiecką oraz największych zbrodniach niemieckich i sowieckich, a także o procesie przejmowania władzy w Polsce przez komunistów oraz o represjach sowieckiego i polskiego aparatu bezpieczeństwa.

TEKST HISTORYCZNO-LITERACKI, ZDJĘCIE LUB FILM

W przypadku konkursu historyczno-literackiego zadaniem uczestników jest napisanie w języku polskim pracy utrzymanej w dowolnej formie – może to być na przykład esej, rozprawa, reportaż lub wspomnienie. Objętość tekstu nie może przekraczać trzech stron wydruku komputerowego.

Uczniowie biorący udział w konkursie fotograficznym mają za zadanie zrobić pojedynczą fotografię (lub cykl złożony z trzech zdjęć), przedstawiającą na przykład miejsca, świadków historii lub losy rodzin ofiar ludobójstwa w Piaśnicy, ale również współczesne wydarzenia i działalność ludzi zaangażowanych w upamiętnianie i odkrywanie prawdy o nim i obławie augustowskiej.

Uczestnicy konkursu filmowego muszą z kolei stworzyć film długości 5-6 minut związany tematycznie z wydarzeniami zbrodni, którym poświęcony jest projekt.

Konkursy są przeznaczone dla uczniów szkół ponadpodstawowych oraz starszych klas podstawówek. Nieprzekraczalny termin nadsyłania prac upływa 4 czerwca 2021 r. Szczegóły można znaleźć w regulaminie projektu dostępnym na stronie organizatora – Pomorskiego Kuratorium Oświaty.

Twórcy projektu mają nadzieję, że jego realizacja przyczyni się do rozpowszechnienia wiedzy o ludobójstwie w Piaśnicy i obławie augustowskiej, a także poszerzy wiedzę historyczną uczniów szkoły podstawowej i ponadpodstawowej. To ważne, bo – jak podkreślają – podstawa programowa podstawówek nie ujmuje tych wydarzeń, a podręczniki szkolne nie poświęcają im należycie dużo miejsca.

„MAŁY KATYŃ” I OBŁAWA – TAK BYŁO

Obława augustowska, określana często mianem „Małego Katynia”, jest największą i nadal niewyjaśnioną powojenną zbrodnią dokonaną na Polakach po drugiej wojnie światowej. W lipcu 1945 roku Sowieci wywieźli z terenu północnej części obecnego województwa podlaskiego przynajmniej sześćset osób, które następnie zamordowali. Do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się groby ofiar.

12 lipca 1945 roku oddziały NKWD i Smiersz rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, którą nazwano później obławą augustowską. Zginęło w niej co najmniej 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Na początku lat 90. na wzgórzu w Gibach, uznanym za miejsce symbolizujące pochówek zaginionych, postawiono dziesięciometrowy krzyż z napisem: „Zginęli, bo byli Polakami”. Na wzgórzu umieszczono też kamienie upamiętniające poległych i zaginionych. Na przestrzeni lat ustawiano na nim też dębowe krzyże, których jest już ponad sześćset. W 2015 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 12 lipca Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku.