Czesław Nowak – legenda gdańskiej „Solidarności”, założyciel i prezes Stowarzyszenia „Godność”, inicjator przywrócenia krzyża na mogile żołnierzy poległych w obronie Westerplatte i innych ważnych upamiętnień na terenie Gdańska – został uhonorowany Nagrodą IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”.

Nagroda przyznawana jest osobom, instytucjom i organizacjom społecznym za szczególnie aktywny udział w upamiętnieniu historii narodu Polskiego w latach 1939–1989 oraz za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej. Laureatów wyłania kapituła, na czele której stoi prezes IPN.

Gala wręczenia Nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej” za lata 2020 i 2021 odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie. Łącznie przyznano dziesięć nagród. Każdemu laureatowi poświęcono materiał filmowy, przybliżający jego działalność. W filmie poświęconym Czesławowi Nowakowi wypowiadał się m.in. prezes zarządu Radia Gdańsk, Adam Chmielecki.

„TRUDNO WYOBRAZIĆ SOBIE OSOBĘ BARDZIEJ GODNĄ UHONOROWANIA”

– Działania, różnego rodzaju represje władzy komunistycznej wobec Czesława Nowaka podkreślają rangę tej postaci i to, jak duże zagrożenie stanowił dla reżimu komunistycznego w ocenie samych komunistów. Czesław Nowak w stanie wojennym za zorganizowanie strajku w Porcie Gdańskim został skazany przez sąd Marynarki Wojennej na wieloletnie więzienie, skierowany do Zakładu Karnego w Potulicach i dopiero po dwóch latach opuścił ten zakład – przypomniał prezes Adam Chmielecki.

– Trudno wyobrazić sobie osobę bardziej godną uhonorowania tytułem „Kustosza Pamięci Narodowej” od pana Czesława Nowaka, wieloletniego działacza „Solidarności”, a jednocześnie od blisko 30 lat prezesa Stowarzyszenie „Godność”. I o te wartości – solidarność, godność, wolność – Czesław Nowak walczył w latach 80. i kontynuuje tę walkę po roku 1989. To właśnie dzięki niemu w wielu wymiarach ideały solidarności i godności są w wolnej Polsce realizowane – podsumował prezes Radia Gdańsk Adam Chmielecki.

INICJATOR WZNIESIENIA WAŻNYCH POMNIKÓW W GDAŃSKU

Z kolei dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, prof. dr hab. Mirosław Golon, przypomniał rolę Czesława Nowaka jako inicjatora wzniesienia ważnych pomników.

– Pan Nowakowi szczególnie należy oddać honor i docenić, że on wybrał grupę postaci historycznych – wybitnych, znaczących. Drugim sukcesem jest to, że po zbudowaniu tych pomników wokół nich trwał pewien ruch społeczny, pewna aktywność. Odbywały się uroczystości, choćby rocznice, święta państwowe, Dzień Niepodległości. Czesław Nowak przyczynił się w Gdańsku do tego, że mamy tu pewien fundament pamięci historycznej zbudowany w formie tych pomników. Wokół nich dzieje się co roku wiele wydarzeń z przypomnieniem pięknej polskiej historii, bohaterskiej i dzielnej. I za to jesteśmy panu Czesławowi ogromnie wdzięczni – powiedział Mirosław Golon.

LAUREACI NAGRODY ZA 2020 I 2021 ROK

Czesław Nowak odebrał nagrodę w towarzystwie wnucząt. Oprócz prezesa Stowarzyszenia „Godność” podczas uroczystości uhonorowano działacza opozycji antykomunistycznej śp. Wojciecha Ziembińskiego (pośmiertnie, statuetkę odebrała córka), wybitnego rzeźbiarza śp. Andrzeja Pityńskiego (pośmiertnie, nagrodę odebrał burmistrz jego rodzinnego Ulanowa), opozycjonistę i inicjatora remontu przedwojennych popiersi bohaterów narodowych w Parku Jordana w Krakowie – Kazimierza Cholewę, potomka polskich osadników i autora ponad dwustu prac odkłamujących ich losy na Syberii – Wasyla Haniewicza, zbiorowo członków Komitetu Pamięci Gusen, a także pedagoga i działacza społecznego Jerzego Gizę, opozycjonistę ks. Władysława Palmowskiego, Muzeum Polskie w Ameryce i oo. redemptorystów posługujących w Radiu Maryja.

JUBILEUSZOWA EDYCJA NAGRODY

Tegoroczna edycja nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej” jest edycją jubileuszową. – Kustosz Pamięci Narodowej ma już 20 lat. Dwadzieścia lat państwo nie tylko opowiadacie o naszych dziejach, ale niesiecie te dzieje dalej. Wasza praca, wasza służba: idziecie tym szklakiem pokoleń, które w trudnych momentach wiedziały, jaka siła tkwi w pamięci. Wasze postawy to postawy wspaniałe, postawy, dla których warto żyć i pracować dla Polski. Za to życie, za tę codzienną pracę – nie na polach bitew, ale za tę pracę, to zmaganie się codzienne na rzecz zachowania naszego dziedzictwa składam hołd i bardzo serdecznie państwu dziękuję – podkreślił prezes IPN, dr Jarosław Szarek.

„WARUNEK TRWANIA NARODU”

W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, instytucji kultury, środowisk patriotycznych oraz członkowie kapituły nagrody. Odczytano również listy prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego.

– Zachowanie pamięci jest warunkiem trwania narodu. To właśnie wspólna pamięć jest tym, co nas łączy, co buduje naszą tożsamość i pozwala określać kierunki, jakimi chcemy podążać w przyszłości. Dlatego cieszę się, że już po raz dwudziesty wręczana jest Nagroda „Kustosz Pamięci Narodowej”, przyznawana za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu historii narodu polskiego (…). Jako Prezydent Rzeczypospolitej dziękuję wszystkim, którzy naszą historię traktują jak najcenniejszy skarb i starają się ją na różne sposoby podtrzymywać, prezentować i pięknie zostawiać ją dla potomnych – odczytała list prezydenta Andrzeja Dudy jego doradca, dr Barbara Fedyszak-Radziejowska.

– Nie sposób wymienić olbrzymiego i wybitnego zarazem dorobku wszystkich laureatów. W imieniu własnym i Rady Ministrów pragnę wyrazić wdzięczność za państwa pracę i oddanie. Za to, że pielęgnowanie pamięci jest wciąż dla państwa żywym źródłem siły, wskazującym nowe drogi działania – odczytał list w imieniu premiera Mateusza Morawieckiego sekretarz stanu Jarosław Sellin.

am