W czwartek na konferencji w Warszawie zaprezentowano pierwszy w Polsce program zapobiegania zachowaniom samobójczym. Śmiercią samobójczą umiera na świecie 700 tysięcy osób rocznie. Jest to globalny problem zdrowia publicznego.
30 marca Rada Ministrów przyjęła Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025. Wśród pięciu celów operacyjnych NFZ, dwa dotyczą zdrowia psychicznego: profilaktyka uzależnień i promocja zdrowia psychicznego. W ramach tego drugiego mieści się program zapobiegania zachowaniom samobójczym – poinformowała dr n. med. Iwona Koszewska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Głównym celem tego programu jest zapobieganie samobójstwom poprzez: zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy, programy profilaktyczne skierowane do różnych populacji, ograniczenie dostępu do metod popełnienia samobójstwa, poprawę monitorowania prób i zgonów samobójczych, prowadzenie badań naukowych i współpracę z mediami oraz monitoring mediów w zakresie podejmowania przez nie tematyki zachowań samobójczych. Program realizowany jest ze środków NPZ, a finansowany przez Ministra Zdrowia.
– Na realizację tego programu przeznaczonych jest ponad 20 milionów złotych na pięć lat. Oddzielnie przeznaczone są finanse dedykowane na powstanie, powołanie i utrzymywanie linii pomocowych – ok. 6 milionów złotych na 5 lat na dwie linie pomocowe – powiedziała podczas konferencji dr n. hum. Daria Biechowska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Czwartkowa konferencja prasowa została zorganizowana przez biuro ds. zapobiegania zachowaniom samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
PROBLEM WŚRÓD SENIORÓW ORAZ NASTOLATKÓW
– Dane policyjne wskazują, że w 2020 roku w Polsce popełniono 5165 samobójstw (najczęściej są to mężczyźni, osoby w wieku produkcyjnym 30-70 lat) – poinformowała dr n. hum. Biechowska. – Dokładne statystyki wykazują, że codziennie w naszym kraju odbiera sobie życie ok. 14 osób, a 3 z nich to osoby powyżej 65. roku życia. Każdego tygodnia śmiercią samobójczą umiera prawie 21 seniorów. W roku 2020 stwierdzono 1082 samobójstwa u osób powyżej 65. roku życia – dodała.
Dużym problemem zdrowia publicznego są samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku 12-18 lat. Statystyki wykazują, że liczba osób podejmujących próby samobójcze jest 10-20 krotnie większa niż liczba zgonów samobójczych. Dane statystyczne o samobójstwach w Polsce zbierane są przez Komendę Główną Policji (publikowane co roku) i Główny Urząd Statystyczny (ostatnie dane za rok 2019).
Według danych KGP w Polsce więcej nastolatków ginie z powodu zachowań samobójczych niż w wypadkach komunikacyjnych. W 2020 roku liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc. niż ofiar wypadków komunikacyjnych. Ponadto odnotowano 12-procentowy wzrost samobójstw wśród nastolatków (13-18 lat), w odniesieniu do roku 2019.
Wśród uwarunkowań zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży istotne miejsce zajmują zaburzenia psychiczne (stwierdzane u ok. 90 proc. badanych), w tym w połowie przypadków o obrazie depresji – poinformowała prof. dr hab. n. med. Agnieszka Gmitrowicz z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. – Naukowe dowody wykazują, że ryzyko wystąpienia samobójstwa po próbie samobójczej wzrasta kilkadziesiąt razy. Prawie co trzeci nastolatek powtarza próby samobójcze w ciągu roku – dodała.
SAMOBÓJSTWA A PANDEMIA
Europejskie Towarzystwo Suicydologiczne podkreśliło, że w okresie pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 doszły dodatkowe czynniki podnoszące ryzyko samobójstwa, takie jak: zaostrzenie konfliktów rodzinnych – jest to jedna z najczęstszych przyczyn samobójstw u dzieci i młodzieży; wzrost przemocy domowej; zakłócenie nauki, uzależnianie się od komputera; izolacja społeczna oraz częsta ekspozycja na informacje o pandemii w mediach (w ten sposób zaostrzane są lęk i depresja u najmłodszych) – omówiła prof. Gmitrowicz.
ANALIZA DANYCH DOTYCZĄCYCH SAMOBÓJSTW
Ponadto analiza zachowań samobójczych, zarówno prób, jak i zgonów, u młodzieży rejestrowanych przez KGP w latach 2017/2018 oraz 2019/2020, uwzględniająca miejsce, metodę i powód, wykazała, że miejscem, w którym najczęściej do nich dochodzi, jest mieszkanie. – To jest przesłanie do rodziców. Trzeba uważać w mieszkaniach na łazienki, na niekontrolowane przez psychiatrów leki – dodała.
– Sposób popełnienia potencjalnie mówi o tym, jak możemy zapobiegać; powód popełnienia to jest ważna informacja dla osób, które stanowią sieć wsparcia – psychologowie, pedagodzy, rodzice – wyjaśniła prof. Gmitrowicz. – Zdrowie psychiczne dzieci i ich bezpieczeństwo to zdrowie psychiczne przyszłego społeczeństwa – podsumowała.
– Zaniepokojenie wzbudziły dane z bieżącego roku wskazujące na niewielki wzrost liczby dokonanych samobójstw w styczniu. Jednakże dane od lutego do lipca 2021 nie wskazują na dalsze wzrosty i nie przemawiają za zmianą trendu obserwowanego w latach ubiegłych – powiedziała dr n. hum. Biechowska.
Ważny jest fakt, iż program zapobiegania zachowaniom samobójczym jest oparty na strategiach mających naukowe dowody skuteczności gromadzone przez lata oraz na rzetelnych źródłach danych o zjawisku zachowań samobójczych – napisano w komunikacie prasowym.
Telefony kontaktowe w razie potrzeby uzyskania pomocy i wsparcia w kryzysie psychicznym:
116 123 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA OSÓB DOROSŁYCH W KRYZYSIE EMOCJONALNYM
116 111 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
800 100 100 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI
800 121 212 – DZIECIĘCY TELEFON ZAUFANIA RZECZNIKA PRAW DZIECKA
800 120 002 – bezpłatny OGÓLNOPOLSKI TELEFON DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE „NIEBIESKA LINIA”
