22 marca to Światowy Dzień Wody. Ustanowiony został w 1992 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Woda jest źródłem życia dla każdego żywego organizmu. Tegorocznym motywem przewodnim obchodów są wody podziemne. Jak mówi Andrzej Winiarski, dyrektor Wód Polskich w Gdańsku, wody podziemne są niewidoczne, ale ich wpływ jest widoczny wszędzie. To ukryty skarb, który wzbogaca nasze życie.

O potrzebie i sposobach ochrony wód podziemnych z Andrzejem Winiarskim rozmawiał w poniedziałek Włodzimierz Raszkiewicz w programie „Pomysłowy Włodzimierz”. Czy wiecie, że woda butelkowana, kupowana jako oligoceńska czy plejstoceńska, nie pochodzi z tych dawnych okresów w historii Ziemi, lecz przesiąka do starych pokładów skał współcześnie? Posłuchajcie całej rozmowy.

Zdecydowana większość wód podziemnych pochodzi z infiltracji, czyli wsiąkania opadów atmosferycznych (deszczu czy śniegu), a także wszystkich wód powierzchniowych (rzek, jezior, stawów, bagien, mokradeł, strumieni) do gleby. Są to wody, które pod wpływem działania grawitacji przemieszczają się pomiędzy szczelinami i warstwami ziemi na różnych głębokościach.

Andrzej Winiarski (fot. Radio Gdańsk)

ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH NIE SĄ NIEOGRANICZONE

Niestety magazyny te nie są nieograniczone. W związku ze zmianami klimatycznymi, poziom wód podziemnych stale się zmniejsza. Dodatkowo my, jako ludzie, nieustannie je zanieczyszczamy. Głównymi problemami są negatywne działania, powstałe wskutek aktywności przemysłowej, energetycznej, transportowej czy rolniczej, takiej jak dzikie wysypiska śmieci, nielegalne wypompowywanie nieoczyszczonych ścieków z fabryk czy domostw, a także nadmierne nawożenie gleb azotanami i pestycydami. Wszystkie te zanieczyszczone substancje trafiają wprost do wód podziemnych.

Choć zasoby te znajdują się pod ziemią, to właśnie nasze działania na powierzchni mają na nie ogromny wpływ. Jakość wód podziemnych jest niezwykle ważna, ponieważ stanowią one rezerwuar wody pitnej na naszej planecie. Aktualnie w Polsce aż 70% wody pitnej pochodzi z zasobów wód podziemnych, a w ciągu doby pobiera się ich aż 7 milionów m3. Niestety proces odnawiania tych zasobów zachodzi bardzo wolno, bo nawet na przestrzeni 20-30 lat.

JAK CHRONIĆ WODY PODZIEMNE? WODY POLSKIE ZALECAJĄ

Wody Polskie prowadzą szereg działań, których głównym celem jest zwiększenie poziomu wód podziemnych, np. program „Stop Suszy!”, zachęcający do budowy zbiorników retencyjnych (magazynujących wodę) nie tylko na terenach wiejskich, ale również miejskich, czy odtwarzania mokradeł, a także program sadzenia łąk kwietnych, które oczyszczają i magazynują wodę. Co jeszcze jako społeczeństwo możemy zrobić żeby chronić zasoby wód podziemnych?

Po pierwsze retencjonujmy i poprawiajmy stan wód:

• Zmieniajmy swoje nawyki, oszczędzając zużycie wody w czasie codziennych czynności.
• Ograniczajmy pobór wody z ujęć podziemnych, a do podlewania roślin wykorzystujmy zebraną deszczówkę.
• Stosujmy rozwiązania małej retencji poprzez budowę oczek wodnych i wysiewanie łąk kwietnych, które spowalniając odpływ wód opadowych w głąb ziemi, wspierają zasilanie tych zasobów.
• Przeciwdziałajmy zanieczyszczeniu wód podziemnych śmieciami pochodzącymi z nielegalnych wysypisk.
• Inwestujmy w nowoczesne metody uzdatniania wody ściekowej promieniowaniem ultrafioletowym zamiast dezynfekcji chemicznej. Im lepszy będzie stan i jakość wody w kranie, tym chętniej będziemy pić wodę wodociągową zamiast butelkowanej, ograniczając w ten sposób ilość plastiku wprowadzanego do środowiska.

Po drugie działajmy na rzecz środowiska:

• Działajmy na rzecz ochrony i odtwarzania powierzchni mokradeł, które są rezerwuarem zasobów wodnych.
• Korzystajmy z możliwości ekosystemowego oczyszczania wód poprzez budowę nadwodnych „stref buforowych”, będących pasem roślinności oddzielającej obszary wodne od gruntów rolniczych. Szuwary trzcinowe i niektóre drzewa posiadają zdolność zatrzymywania pochodzących z rolnictwa biogenów. Wbudowując w swoje tkanki związki organiczne z nawozów sztucznych, ograniczają przedostawanie się szkodliwych substancji do wód podziemnych i przeciwdziałają eutrofizacji.

Włodzimierz Raszkiewicz/Wody Polskie