Niespełna procent uprawnionych z woj. pomorskiego wykonało profilaktyczną kolonoskopię; tylko 38 proc. kobiet skorzystało z mammografii, a 13,62 proc. z bezpłatnej cytologii. Zdaniem ekspertów, wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia prewencji i nie poddaje się badaniom profilaktycznym, bo czuje się zdrowo.

– Osoby powyżej 40 roku życia, które są w pełnej aktywności fizycznej, społecznej i rodzinnej, mają poczucie pewnego zdrowia. Nie zdają sobie sprawy, czym jest prewencja zdrowotna – powiedział dyrektor Wydziału Zdrowia w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku Jerzy Karpiński.

Podkreślił, że poddawanie się badaniom profilaktycznym, jak kolonoskopia, mammografia czy cytologia, pozwala wykryć chorobę nowotworową we wczesnym jej stadium. – Pacjenci często zgłaszają się do szpitali, kiedy jest już za późno, kiedy objawy choroby są ciężkie. Podejmowane jest leczenie, ale jego efekty nie będą takie, jakie by mogły być we wczesnym etapie choroby wykrytej dzięki badaniom profilaktycznych – zaznaczył.

PROFILAKTYKA 40 PLUS

Z informacji przekazanych przez pomorski NFZ wynika, że z bezpłatnych badań w ramach programu Profilaktyka 40 Plus na ponad 1,2 mln osób uprawnionych skorzystało ponad 221 tys. mieszkańców woj. pomorskiego. Wśród zbadanych 125 tys. stanowiły kobiety, a niespełna 87 tys. mężczyźni.

W ramach tego programu osoby powyżej 40 lat mogą m.in. bezpłatnie wykonać pakiet badań diagnostycznych. W ich skład wchodzą m.in. morfologia krwi, stężenie cholesterolu, stężenie glukozy we krwi, próby wątrobowe, poziom kreatyniny we krwi czy badanie ogólne moczu. Ponadto mężczyźni mogą zbadać PSA. Na badania w ramach programu można się zapisać, korzystając z Internetowego Konta Pacjenta albo zarejestrować się bezpośrednio w placówce wykonującej badania.

Rzeczniczka pomorskiego NFZ Monika Kierat podała, że w regionie program realizuje 226 placówek medycznych. Przypomniała, że program kończy się 31 grudnia tego roku. Osoby, które już raz z niego skorzystały, mogą wykonać badania ponownie, jeśli od poprzednich minął przynajmniej rok.

NIESPEŁNA PROCENT UPRANIONYCH

Mieszkańcy woj. pomorskiego mogą też skorzystać z programu profilaktycznej kolonoskopii, najdokładniejszego badania w kierunku wczesnego wykrywania i zapobiegania rozwojowi raka jelita grubego. Z informacji przekazanych przez NFZ wynika, że z ponad 350 tys. mieszkańców woj. pomorskiego spełniających kryteria kwalifikujące do skorzystania z profilaktycznej bezpłatnej kolonoskopii badania wykonało w tym roku 3151 osób, tj. niespełna procent uprawnionych. Kierat przypomniała, że podobnie było w ubiegłym roku. Wówczas z profilaktycznej kolonoskopii skorzystało zaledwie 0,85 proc. uprawnionych.

Żeby skorzystać bez skierowania z programu wczesnego wykrywania zmian w jelicie grubym należy spełniać kryterium wiekowe, a jest nim przedział między 50 a 65 lat. Osoby młodsze, od 40 do 49 lat, mogą skorzystać z profilaktycznej kolonoskopii, jeśli u krewnego pierwszego stopnia zdiagnozowano nowotwór jelita grubego. Do badań kwalifikują się osoby bez objawów klinicznych sugerujących nowotwór jelita grubego, które nie miały wykonanej kolonoskopii w przeciągu ostatnich 10 lat.

Rak jelita grubego rozwija się długo i może nie dawać objawów. W czasie wykonywania kolonoskopii można rozpoznać nawet małe polipy i je usunąć, by nie doprowadzić do rozwoju raka. W woj. pomorskim z profilaktycznej kolonoskopii można skorzystać w 20 miejscach.

BADANIE PIERSI

Rzeczniczka pomorskiego NFZ wskazała też na niewielkie zainteresowanie badaniem piersi u kobiet. – Tylko około 38 proc. mieszkanek woj. pomorskiego skorzystało w tym roku z badań mammograficznych dostępnych w ramach programu profilaktycznego raka piersi – podała.

Według danych od stycznia do listopada w regionie wykonano ponad 86 tys. profilaktycznych badań mammograficznych. Stwierdzono ponad 32 tys. łagodnych zmian nowotworowych, 255 zmian podejrzanych, a w 77 przypadkach zdiagnozowano zmiany złośliwe. W blisko 3 tys. przypadków otrzymano wyniki powodujące konieczność dalszych badań.

W woj. pomorskim najchętniej z mammografii korzystały mieszkanki powiatów kartuskiego i tczewskiego (ponad 44 proc. uprawnionej populacji), a najmniej zgłoszeń zanotowano w powiecie sztumskim (33,59 proc.), w Gdyni (33,33 proc.) i Sopocie (29,79 proc.).

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 23 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wyniki leczenia jest jak najwcześniejsze wykrycie nowotworu. Zbyt późno wykryty rak piersi zabija, a ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem.

Kierat przypomniała, że z programu profilaktycznego raka piersi mogą skorzystać kobiety w wieku od 45 do 74 lat, które spełniają jedno z kryteriów: nie miały wykonywanej mammografii w ostatnich dwóch latach (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia); zakończyły pięcioletni okres leczenia chirurgicznego raka piersi i pozostają w trakcie uzupełniającej hormonoterapii z zaleceniem wykonywania badań co 12 miesięcy; zakończyły leczenie raka piersi i pięcioletni proces monitorowania po zakończonym leczeniu z zaleceniem corocznego powtarzania badań.

W woj. pomorskim w ramach profilaktycznych programów zdrowotnych finansowanych przez NFZ badania mammograficzne można wykonać w 24 pracowniach stacjonarnych, a także w pracowniach mobilnych (mammobusach).

BEZPŁATNA CYTOLOGIA

Rzeczniczka pomorskiego NFZ przekazała również, że do listopada z programu bezpłatnej cytologii skorzystało 13,62 proc. mieszkanek regionu z uprawnionych ponad 721 tys. kobiet. Najwięcej w powiatach człuchowskim (27,56 proc.) i kwidzyńskim (27,35 proc.) Najmniej chętnych było w powiatach lęborskim (3,96 proc.), puckim (5,2 proc.) i wejherowskim (7,59 proc.).

Program profilaktyki raka szyjki macicy obejmuje badania cytologiczne wykonywane co 36 miesięcy u kobiet w wieku od 25 do 64 lat (przy określaniu wieku brany jest pod uwagę rok urodzenia), a także u pań, które otrzymały pisemne wskazanie do wykonania kolejnego badania po upływie 12 miesięcy. Kobiety z wymienionej grupy wiekowej mogą zgłaszać się na badanie bez skierowania.

– Jeżeli wynik badania cytologicznego wzbudza jakiekolwiek wątpliwości lekarza, pacjentka zostaje skierowana na dalsze badania w ramach pogłębionego etapu programu, który obejmuje badanie kolposkopowe i ewentualne histopatologiczne badanie wycinków – dodała Kierat.

Rak szyjki macicy jest szóstym co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce. Stanowi ponad 10 proc. nowotworów u kobiet. Rocznie jest wykrywany u około 3 tys. kobiet, a ponad połowa Z nich umiera z jego powodu.

Lista placówek wykonujących badania w ramach programu „Profilaktyka 40 Plus”, profilaktycznej kolonoskopii, cytologii i badań mammograficznych dostępna jest na stronie internetowej pomorskiego NFZ.

PAP//puch