W Przegalinie zakończyła się przebudowa węzła wodnego łączącego wody Martwej Wisły z jej przekopem. Istniejące tam śluzy były remontowane przez ostatnie dwa lata. Jak mówi Krzysztof Woś, wiceprezes Wód Polskich: „to obiekt wielofunkcyjny, bo z jednej strony wrota śluzy południowej są jednocześnie zabezpieczeniem przeciwpowodziowym (jeśli chodzi o Wisłę Żuławską), a jednocześnie to obiekt hydrotechniczny, wykorzystywany do żeglugi, która tu się odbywa”.

W ciągu roku przez 200 metrową śluzę południową przepływa ponad dwa tysiące jednostek.

– Śluza Przegalina, położona na styku Wisły i Martwej Wisły stanowi ważny element zabezpieczenia przeciwpowodziowego Gdańska i Żuław Gdańskich (chroni przed wielką wodą Wisły) oraz żeglugi, prowadzi przez nią międzynarodowa droga wodna E40, z Morza Czarnego do Bałtyku.

(Fot. Radio Gdańsk/Sebastian Kwiatkowski)

– Jest jedynym stopniem na drodze wodnej Wisły Gdańskiej. Zadaniem stopnia jest umożliwienie żeglugi rzeką Martwą Wisłą (od rz. Wisły do Gdańska) oraz ochrona terenów położonych nad Martwą Wisłą (Żuław Gdańskich) przed wielkimi wodami rzeki Wisły. Górne wrota śluzy są jednocześnie wrotami przeciwpowodziowymi.

PRZYSTAŃ DLA LODOŁAMACZY 

Awanport przed śluzą północną stał się profesjonalną przystanią dla wiślanych lodołamaczy. – To inwestycja dla bezpieczeństwa – podkreśla wiceminister infrastruktury Grzegorz Witkowski/ – Uważamy, że można połączyć dziedzictwo historyczne z nowoczesnymi jednostkami i z gigantycznymi pieniędzmi, których nie będziemy szczędzić na bezpieczeństwo Polski i Polaków – zadeklarował.

(Fot. Radio Gdańsk/Sebastian Kwiatkowski)|

Elementem wartej 65 milionów złotych inwestycji była przebudowa działającej w latach 1895-1992 zabytkowej śluzy północnej. Odrestaurowany został także jej unikatowy, hydrauliczny mechanizm i maszynownia. W sezonie będzie można je zwiedzać.

– Jako mieszkańcy Pomorza wiemy jak dla bezpieczeństwa naszego regionu ważne jest udrożnienie transportu wodami śródlądowymi. Cieszymy się, że przy tej inwestycji zachowano pamięć o naszym dziedzictwie kulturowym – podkreślał wicewojewoda pomorski Aleksander Jankowski.

W czasie prac budynek dawnej siedziby nadzoru wodnego decyzją Pomorskiego Konserwatora Zabytków został wpisany do rejestru zabytków. Inwestycja jest częścią projektu kompleksowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław. W jego ramach między innymi odbudowano 19 wiślanych ostróg. Powstają też wrota sztormowe na Tudze.

MODERNIZACJA BYŁA KONIECZNOŚCIĄ 

Jak informuje Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Śluza Północna była w złym stanie technicznym i wymagała kompleksowego remontu. – Na fragmentach ścian wykonanych z czerwonej cegły pojawiły się nawarstwienia soli i osadów, zachowana spoina miała wiele uszkodzeń i zabrudzeń. W najgorszym stanie był pas ściany szerokości do 2 m z okładziny ceglanej, na poziomie zmiennego lustra wody. Ceglana powierzchnia straciła swoje oryginalne lico, a spoina została wypłukana. Niekorzystne położenie ceglanych murów pod kanałem wodnym powodowało stałe niebezpieczeństwo zawilgacania. Nawarstwienia pojawiały się także na fragmentach komory wykonanych z granitowych ciosanych kamieni – informują przedstawiciele RZGW. 

Mimo wieloletniego zamknięcia śluzy zachowały się elementy wyposażenia. Zostaną one teraz poddane renowacji i przystosowane do nowych celów. Wewnątrz komory śluzy w dobrym stanie znajdują się oryginalne zaczepy cumownicze dla jednostek pływających, schody wykonane z bloków granitowych i metalowe drabinki. Zachowały się także pozostałości urządzeń hydrotechnicznych takie jak wziernik kontrolny i nastawnik, które stanowią wartościowe zabytki sztuki stoczniowej.

NAPRAWY I PRACE KONSERWATORSKIE

Prace konserwatorskie mają zahamować destrukcję zabytku i zabezpieczyć go przed czynnikami niszczącymi, powodującymi korozję, takimi jak zawarty w powietrzu i opadach atmosferycznych kwas siarkowy lub tlenki azotu.

(Fot. Radio Gdańsk/Sebastian Kwiatkowski)

Pierwszy etap prac konserwatorskich objął udrożnienie odparowywania wody, ręcznie usunięcie nawarstwień węglanu wapnia i likwidację wysokiego zasolenia muru. Następnie konserwacji poddano fragmenty wykonane z cegły. Zostały one przemurowane na nowo z cegły klinkierowej, w kolorze zbliżonym do oryginału. Uzupełnione zostały fragmenty muru oraz spoiny, konserwację przeszły też elementy metalowe. Końcowym etapem prac przy ceglanym cokole była impregnacja i hydrofobizacja.

Oprócz prac budowlanych dokonano też renowacji i napraw maszynowni, w której zachowany został szereg zabytkowych mechanizmów.

Sebastian Kwiatkowski/raf