Jak opowiadać o wielkich historycznych bitwach? Jak dzięki archeologii możemy odkrywać tajemnice pól bitewnych? Tradycyjne wystawy czy nowoczesne technologie – co wybierają dziś muzea? Na te pytania szukają odpowiedzi pracownicy muzeów pól bitewnych z całego świata. W środę i czwartek w Muzeum II Wojny Światowej odbywa się Światowe Forum Muzeów Pól Bitewnych.
W największej sali Muzeum II Wojny Światowej przez dwa dni spotykać się będą pracownicy i eksperci z ponad dwudziestu instytucji z całego świata. W ramach wypracowanej już formuły, na wspólnych dyskusjach i panelach, będą oni szukać sposobów na lepsze i bardziej trafiające do odbiorcy przekazywanie wiedzy historycznej. Pytania o to, jak opowiadać o wielkich bitwach, jak archeologia pomaga w odkrywaniu tajemnic dawnych walk, ale też dyskusja o tym, jakie wybory podejmują dziś muzea – te i inne tematy będą właśnie przedmiotem dyskusji. Nie zabraknie też próby odpowiedzi na pytanie, jak muzea radzą sobie z wyzwaniami zmieniającego się świata – i to w na wielu polach. Od zmian w technologii po to, jak zmieniają się oczekiwania odwiedzających.
O wydarzeniu będziemy opowiadać także na antenie Radia Gdańsk. W środę będziemy relacjonować na bieżąco, co dzieje się w czasie konferencji. W naszym studiu mobilnym gościliśmy już kilka ciekawych osób:
Jako pierwszy za naszym mikrofonem stanął dr Marek Szymaniak, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Podkreślał, że Muzeum II Wojny Światowej od wielu lat dba o umacnianie kontaktów międzynarodowych. To polska instytucja kultury, prowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
– W związku z tym bardzo zależy nam na tym, aby, nawiązując takie kontakty, wymieniać się doświadczeniami, które dotyczą dbania właśnie o kulturowe dziedzictwo, przede wszystkim u nas, w Polsce, ale chcemy wymieniać nasze doświadczenia z przedstawicielami innych muzeów na całym świecie, przyglądać się temu, w jaki sposób wygląda ta praca u nich, z jakimi borykają się problemami. Staramy się również wychodzić bardzo szeroko; interesuje nas nie tylko wąskie zagadnienie, związane z II wojną światową – podkreślał.
– Oczywiście zaprosiliśmy przedstawicieli tych muzeów, które w swojej statutowej działalności zajmują się dbaniem o pamięć i o materialne pozostałości II wojny światowej w odniesieniu do kraju, w którym pracują. Myślę na przykład o Muzeum Pokoju w Hiroszimie czy Muzeum Historycznym Desantu na Sycylii 1943 roku, ale, jak powiedziałem wcześniej, wychodzimy szerzej. Zaprosiliśmy na przykład przedstawicieli miejsca pamięci wojny w Korei. Jest obecny również pan Justin Maciejewski, który reprezentuje Narodowe Muzeum Wojska w Londynie. Generalnie idea Światowego Forum Muzeum Pól Bitewnych polega na tym, żeby z jednej strony zwracać uwagę na to, jak wielkie znaczenie dla dziejów poszczególnych narodów miały konkretne bitwy, ale z drugiej chcemy sięgać głębiej. Te bitwy miały głęboki sens, były toczone w obronie wolności i niepodległości – wskazywał dr Szymaniak.
POSŁUCHAJ:
Gościem w naszym studiu mobilnym była też Ewelina Latoszewska, kierownik działu prawno-administracyjnego Muzeum II Wojny Światowej W Gdańsku. Podczas pierwszego dnia konferencji wygłosi ona prelekcję.
– Będę mówić o fenomenie miejsca, jakim jest Westerplatte, i o społecznej odpowiedzialności muzeum. Przybliżę także projekt „Ecological stories” z zakresu edukacji ekologicznej, który realizujemy. Jeśli mówimy o społecznej odpowiedzialności, to mówimy o takim funkcjonowaniu placówek, które w swojej działalności uwzględnia potrzeby różnych grup ludzi. Nie mówimy tu tylko o osobach z niepełnosprawnościami, ale też kobietach w ciąży czy seniorach. Dla nich pewne rozwiązania przy funkcjonowaniu muzeum są niezwykle istotne i należy brać je pod uwagę – wyjaśniła.
Dla niektórych pokonanie kilku kilometrów podczas zwiedzania może być dużym wyzwaniem. Dlatego też muzeum zamierza dostosować się do potrzeb tych osób.
– Mamy w planie, aby muzeum plenerowe zaspokajało potrzeby tych grup osób. To dla nas ważne, ponieważ chcielibyśmy, aby ludzie, którzy nas odwiedzają, czuli się dobrze i byli zaopiekowani. Główną trudnością w zaspokojeniu tych potrzeb jest zachowanie autentyczności tego miejsca. To będzie ogromne wyzwanie dla projektantów, którzy przystąpią do konkursu na zaprojektowanie pola bitwy. Niemniej muzeum przygotowało takie wytyczne, aby je uwzględnić. Znalezienie kompromisu jest niezwykle trudne, ale ważne i potrzebne – podkreślała Latoszewska.
Kolejnym rozmówcą Marzeny Bakowskiej był Wojciech Samól, pełnomocnik dyrektora do spraw Budowy Wystawy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 roku, prelegent w panelu „Upamiętnianie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie historycznym jako rdzeń misji muzeów pól bitewnych”, który odbędzie się drugiego dnia konferencji.
– Chciałbym nadmienić, że decyzją prof. Grzegorza Berendta, dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, dane jest mi przewodniczyć pracom zespołu, w którego skład wchodzi prawie 30 pracowników Muzeum II Wojny Światowej, którym są przydzielane różne zadania. Jednym z nich były prace koncepcyjno-narracyjne, związane z upamiętnianiem i pokazywaniem treści, które zostaną w najbliższym czasie zaprezentowane szerszemu gronu odbiorców w ramach otwieranego Cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte. Myślę, że uroczystość, która ma mieć miejsce na początku listopada, będzie pierwszym sprawdzianem naszych prac, które przez lata wykonywaliśmy wokół tematu Westerplatte i będzie to pierwszy obiekt, który zostanie zaprezentowany w tym muzeum – mówił.
– W ramach szerokich prac zespołu planujemy narracyjną opowieść o przebiegu bitwy; to będzie klucz, który chcemy przede wszystkim przedstawić. Oczywiście przed tymi opowieściami przedstawimy zwiedzającym szerszy kontekst powstania półwyspu Westerplatte; te treści znajdą się w odbudowywanych obiektach składnicy od strony morza, a w sercu półwyspu znajdzie się cmentarz żołnierzy z Westerplatte. Dalej zwiedzający przejdą wyciszoną formą ścieżki zwiedzania w obszar dawnych koszar i terenu przemienionego, w kierunku na pomnik. Należy też zaznaczyć, że w tym miejscu docelowo znajdzie się przy pomniku duża przestrzeń muzealna pawilonu wystawienniczego, w którym uda się zmieścić także treści, dotyczące szeroko rozumianej kampanii polskiej w kontekście bitwy o Westerplatte – dodał Samól.
W naszym studiu gościliśmy również prof. Grzegorza Berendta, dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, który w audycji „Radio-Naukowo” opowiedział Joannie Matuszewskiej o wpływie postępu technologicznego na badania historyczne i funkcjonowanie muzeów. Więcej >>>TUTAJ.
– Teraz praca jest znacznie łatwiejsza. Dziś możliwość pozyskania kopii źródeł, w porównaniu z okresem przed 1980 rokiem, to jest zupełnie inna sytuacja. Kiedyś jako historycy byliśmy na swój sposób skrybami, którzy wypisywali z dokumentów, ze źródeł te informacje i fragmenty niezbędne do naszych tematów. Poświęcaliśmy na odręczne przepisanie jednej strony jakieś 40 minut. Teraz wystarczy błysk aparatu fotograficznego, czy nawet bez błysku, bo nikt na to nie pozwoli w archiwum. Obecnie w tym czasie możemy pozyskać wierne kopie setek stron dokumentów i w spokoju z nimi pracować – wyjaśnił prof. Berendt.
– Oryginalny przedmiot czy jego wierna kopia – bo i takie są prezentowane w muzeach – jest wartością samą w sobie. Multimedia natomiast pozwalają wyeksponować te obiekty, które w swej masie nigdy nie zostaną pokazane na wystawach głównych czy na wystawach czasowych. Biorąc pod uwagę chociażby obecne zbiory Muzeum II Wojny Światowej, to jest ponad 80 tysięcy obiektów pozyskanych dla muzeum głównego, w tym kilkadziesiąt tysięcy obiektów pozyskanych podczas 9 sezonów archeologicznych na Półwyspie Westerplatte. Nigdy nie będziemy w stanie pokazać wszystkiego i właśnie te nowe środki powodują, że ktoś zainteresowany określonymi kategoriami zabytków może wchodzić na serwery i tam – przynajmniej w postaci zdjęć profesjonalnie wykonanych pod różnymi kątami – te przedmioty oglądać. One już są wówczas przygotowane do ekspozycji, zakonserwowane. Nowe środki na pewno pomagają w pracy i ułatwiają dostęp globalny – zapewnił.
Światowe Forum Muzeów Pól Bitewnych to wydarzenie nie tylko dla muzealników. Celem jest bowiem wypracowanie pomysłów, dzięki którym uda się uatrakcyjnić dla odbiorców przekaz muzealny. Na ten temat Bartosz Stracewski rozmawiał z dr. Markiem Szymaniakiem, wicedyrektorem Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Popołudniowymi „Gośćmi Dnia Radia Gdańsk” byli Katarzyna Łuczak i Karol Szejko z działu kontaktów międzynarodowych muzeum. Marzena Bakowska rozmawiała z nimi o tym, jak powstała inicjatywa zorganizowania konferencji, a także jakie zmiany wprowadzono w tegorocznej edycji. Więcej >>>TUTAJ.
– W 2018 roku miała miejsce pierwsza edycja forum. Ideą było opracowanie wspólnej koncepcji zagospodarowania pola bitewnego na Westerplatte. Chcieliśmy zainicjować dyskusję, porównać narracje i doświadczenia. Po sukcesie pierwszej pojawił się pomysł zorganizowania drugiej edycji wydarzenia. Tak też pojawił się projekt audycji radiowych, które były zorganizowane we współpracy z Radiem Gdańsk – przypomniała Łuczak.
W tym roku panele w trakcie konferencji odbywają się w nietypowy sposób. Wprowadzono bowiem możliwość debaty.
– Postanowiliśmy użyć formuły nie tylko samych wykładów i prezentacji, ale też dyskusji panelowych. Mamy kilka paneli, dotyczących różnych aspektów działalności muzeów. Dotyczą nie tylko działalności muzealniczej, ale też zaangażowania we współczesnym świecie, w pracy z lokalnymi społecznościami czy dbaniu o środowisko lokalne. Chcemy poruszać zagadnienia dotyczące udziału muzeów w ogólnie pojętym życiu społecznym w regionie – wyjaśnił Szejko.
Natomiast w audycji „Strefa Historii” Marzena Bakowska rozmawiała z Adamem Dziewianowskim, archeologiem i prelegentem panelu „Archeologia, badania naukowe i konserwacja materialnych pozostałości bitew”. Przedstawił on stan prac na półwyspie Westerplatte, gdzie trwa dziewiąty sezon badań. Więcej >>>TUTAJ.
BStr/MarWer/UA/mk/aKa/am
