Do Muzeum Archeologicznego w Gdańsku trafiła replika Niebiańskiego Dysku z Nebry – zabytku ukazującego najstarszy znany na świecie wizerunek zjawisk astronomicznych, uważanego za jedno z najstarszych odkryć archeologicznych ostatnich kilku dekad. Obiekt można zobaczyć w Spichlerzu Błękitny Baranek.

Wpisany na listę „Pamięć Świata” UNESCO Niebiański Dysk z Nebry ukazuje 32 gwiazdy, półksiężyc i pełnię księżyca lub słońce. Obraz nieba po obu stronach obramowują dwa łuki horyzontu – jeden z nich jest złoty, podobnie jak kawałek złotej, wygiętej blachy z długimi, wyrzeźbionymi rowkami, którą archeolodzy interpretują jako barkę słoneczną (symboliczną łódź służącą bóstwom do podróżowania po niebie).

– Niebiański Dysk z Nebry datowany jest na mniej więcej 1600 rok przed naszą erą. Nie jest dokładnie wiadome, kiedy powstał. Został zdeponowany w formie skarbu z zabytkami towarzyszącymi: dwoma mieczami i bransoletami. To jedyny tego typu zabytek pokazujący fragment nieba i zjawisk astronomicznych. Zawarty na nim wzorzec umożliwiał rozpoznawanie faz księżyca i wędrówki słońca. Został znaleziony pod miasteczkiem Nebra, kilkadziesiąt kilometrów od Lipska. Co ciekawe, analizy wykazały, że miedź pozyskano z regionu Alp Wschodnich w północnej Austrii, cynę z rejonu angielskiej Kornwalii, a złoto z Karpat – tłumaczy w rozmowie z portalem Gdansk.pl Olgierd Felczak z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, polski kurator wystawy czasowej „Niebiański Dysk z Nebry. Serce Europy 3600 lat temu”.

PRZETRWAŁ TYSIĄCE LAT, USZKODZILI GO RABUSIE

Dzięki trwałym materiałom, z których został wykonany, zabytkowy dysk przetrwał do czasów współczesnych. Ucierpiał dopiero w 1999 roku za sprawą swoich odkrywców – nielegalnych poszukiwaczy skarbów, którzy prawdopodobnie podczas kopania uszkodzili krawędź dysku. Rabusie próbowali sprzedać znalezisko, ale zostali ujęci, a skarb w 2002 roku trafił ostatecznie do Krajowego Muzeum Prehistorii w niemieckim Halle (Saale). Aby uniknąć kradzieży, zdecydowano, że zabytek będzie stale przebywał w muzealnym magazynie i opuszczał go tylko w wyjątkowych sytuacjach. Zwiedzającym prezentuje się natomiast jego replikę wykonaną z takich samych elementów, co oryginał. Zadbano o najdrobniejsze detale – dysk jest trochę przybrudzony, a brąz ma niebieskawo-zielony odcień. Prezentowany jest również tak jak został odnaleziony – z dwoma mieczami i bransoletami. Właśnie ten egzemplarz można podziwiać w Gdańsku.

Wystawę „Niebiański Dysk z Nebry. Serce Europy 3600 lat temu” będzie można zwiedzać do 1 października w Spichlerzu Błękitny Baranek przy ulicy Chmielnej w Gdańsku. Na ekspozycji prezentowane są również inne brązowe zabytki związane z kręgiem kultury unietyckiej, pochodzące z terenu Pomorza Gdańskiego.

oprac. MarWer