Mijają 44 lata od podpisania porozumień sierpniowych, zawartych przez komunistyczne władze i protestujących robotników. 31 sierpnia 1980 roku o godzinie 16:40, po 18 dniach strajku okupacyjnego w Stoczni Gdańskiej, po protestach solidarnościowych 700 zakładów pracy z całej Polski, a także po wielu dniach negocjacji, zostało podpisane historyczne porozumienie, otwierające drogę do powstania Solidarności, i rozpoczynające przemiany ustrojowe w Polsce.

Strajk w Stoczni Gdańskiej, rozpoczęty 14 sierpnia przez robotników związanych z Wolnymi Związkami Zawodowymi (tworzone w konspiracji od 1978 roku): Jerzego Borowczaka, Bogdana Felskiego i Ludwika Prądzyńskiego, odegrał wielką rolę w sierpniu 1980 roku. Gdańsk stał się nieformalnym centrum akcji protestacyjnej. Kilka wydziałów stoczni zastrajkowało także w obronie Anny Walentynowicz, dyscyplinarnie zwolnionej z pracy za niezależną działalność związkową. Na czele strajku w Stoczni Gdańskiej stanął elektryk Lech Wałęsa.

SPEŁNIONO M.IN. ŻĄDANIE POWSTANIA NIEZALEŻNYCH ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH

To właśnie w Stoczni Gdańskiej, poza postulatami ekonomicznymi, wysunięto żądania o charakterze politycznym. Sformułowano 21 postulatów, dotyczących między innymi powołania niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, co stało się potem punktem wyjścia do utworzenia NSZZ „Solidarność”, a także zagwarantowania prawa do strajku.

Pod wpływem strajków komunistyczne władze zgodziły się między innymi na utworzenie niezależnych i samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970 roku, transmisje niedzielnych mszy świętych w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury.
Lech Wałęsa podkreślał, że do porozumienia doszło bez rozlewu krwi.

WCZEŚNIEJ TRWAŁY TRUDNE NEGOCJACJE

Podpisanie porozumienia poprzedziły długie i trudne negocjacje. Przedstawiciele Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego apelowali, aby wśród 21 postulatów MKS, obok tych dotyczących spraw ekonomicznych, znalazły się te najważniejsze, o charakterze politycznym.

Najwięcej obaw komunistycznych władz budził pierwszy spośród 21 postulatów, zakładający utworzenie wolnych związków zawodowych. Komuniści nie chcieli zgodzić się na określenie „wolne związki”. Komitet Ekspertów, który wspierał strajkujących, zaproponował więc, by były to związki „niezależne i samorządne”.

31 SIERPNIA PODPISANO POROZUMIENIE W GDAŃSKU

Kiedy 30 sierpnia, po ośmiu dniach rozmów, uzgodniono najtrudniejszy punkt dotyczący powstania związków zawodowych, wizja osiągnięcia porozumienia stała się bardzo realna. Za symboliczną datę podpisania porozumień sierpniowych przyjmuje się 31 sierpnia – umowę w Gdańsku. Dzień wcześniej podobne porozumienie podpisano w Szczecinie, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej.

Podpisanie porozumień zakończyło dwumiesięczną falę strajków w całej Polsce. Zapoczątkowało także proces upadku komunizmu w naszym kraju i pośrednio zmiany ustrojowe w innych europejskich państwach bloku komunistycznego.

POWSTAŁA SOLIDARNOŚĆ

Wielkim osiągnięciem strajkujących była zgoda rządu na utworzenie Solidarności. Związek został zarejestrowany 10 listopada 1980 roku. Wkrótce liczył niemal 10 milionów członków. Organizacje związkowe powstały prawie we wszystkich przedsiębiorstwach i instytucjach, władze nie dopuściły do ich utworzenia tylko w Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej.

Gdy 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny, Solidarność została zawieszona, a w październiku 1982 roku – zdelegalizowana. Po okresie prześladowań opozycji i działalności podziemnej, związek został ponownie zarejestrowany w wyniku ustaleń Okrągłego Stołu w kwietniu 1989 roku.

W 2005 roku Sejm ustanowił 31 sierpnia świętem państwowym. Jest to Dzień Solidarności i Wolności.

Aby uczcić rocznicę podpisania porozumień i przybliżyć mieszkańcom ich znaczenie, w Trójmieście zaplanowano szereg wydarzeń. Czytaj więcej: Tydzień wielkich rocznic w Trójmieście. Obchody związane z Sierpniem ’80

IAR/ua