40 milionów złotych dla Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i 35 milionów dla Uniwersytetu Gdańskiego. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznała ogromne dotacje na stworzenie w Gdańsku Międzynarodowych Agend Badawczych nazywanych też centrami doskonałości. To specjalne jednostki szukające odpowiedzi na najważniejsze pytania współczesnej nauki. Na UG prace będą dotyczyły zagadnień mechaniki kwantowej, na GUMed chorób nowotworowych. W audycji gościem Włodka Raszkiewicza jest prof. Marek Żukowski, który będzie szefem Międzynarodowego Centrum Teorii Technologii Kwantowych.

Międzynarodowe Agendy Badawcze to specjalny program Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, który zakłada tworzenie w Polsce innowacyjnych centrów doskonałości, w których naukowcy z całego świata prowadzą wysokiej jakości badania, dotyczące największych aktualnych wyzwań naukowych.

W ramach najnowszej edycji programu przyznano dofinansowanie dla dwóch projektów z Gdańska i jednego z Warszawy. Uniwersytet Gdański otrzymał 35 milionów złotych na utworzenie na uczelni Międzynarodowego Centrum Teorii Technologii Kwantowych. Liderami tego projektu są światowej klasy naukowcy, prof. Marek Żukowski oraz prof. Paweł Horodecki. Ten pierwszy będzie szefem ośrodka. Zagranicznym partnerem strategicznym jest Instytut Optyki Kwantowej i Informacji Kwantowej Austriackiej Akademia Nauk z Wiednia, jeden z najlepszych ośrodków w tej dziedzinie na świecie.

Prof. Marek Żukowski. Fot. Archiwum UG

– To niewyobrażalny sukces gdańskich naukowców – mówi fizyk kwantowy profesor Marek Żukowski. Międzynarodowych Agend Badawczych w kraju mamy zaledwie siedem, w tym trzy w Trójmieście. Poprzedni MAB dla UG został przyznany na utworzenie Międzynarodowego Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi. Tylko na Uniwersytecie Gdańskim i Warszawskim działają po dwa MAB-y.

Gdański Uniwersytet Medyczny i Uniwersytet z Uppsali w Szwecji otrzymają blisko 40 mln zł na utworzenie nowego ośrodka naukowego specjalizującego się w badaniach nad aberracjami genetycznymi nabytymi w ciągu życia jako czynnikami ryzyka nowotworów i innych chorób. Liderami projektu są prof. Arkadiusz Piotrowski z GUMed oraz prof. dr Jan Dumański z Wydziału Immunologii, Genetyki i Patologii Uniwersytetu w Uppsali.

Na zdjęciach po lewej prof. Arkadiusz Piotrowski, po prawej prof Jan Dumański.

W pierwszych latach działania ośrodka naukowcy będą zajmować się przede wszystkim znaczeniem PZM (ang. Post-Zygotic Mutations) w rozwoju raka piersi u kobiet, raka prostaty u mężczyzn, raka okrężnicy i pęcherza u obu płci, a także choroby Alzheimera u mężczyzn w związku z występującą u nich utratą chromosomu Y. Będą próbowali zidentyfikować konkretne mutacje pozygotyczne, najbardziej istotne z punktu widzenia podatności na te choroby. Wymaga to zgromadzenia kilku tysięcy próbek klinicznych, pobranych specjalnie do tego celu, od pacjentów z różnymi typami nowotworów i w różnych stadiach zaawansowania choroby.

Zbierane próbki będą pochodzić m.in. z guzów nowotworowych, węzłów chłonnych, odległych przerzutów, a także z krwi i skóry. Wszystkie próbki zostaną zgromadzone w Centralnym Banku Tkanek i Materiału Genetycznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Następnie naukowcy przeprowadzą szereg zaawansowanych analiz genetycznych i molekularnych, aby określić rodzaj, mechanizm i częstość występowania w nich PZM. Badania te mogą doprowadzić do znalezienia nowych biomarkerów czynników ryzyka raka. Nowe biomarkery mogą zostać następnie opatentowane i stać się podstawą testów diagnostycznych, a także nowych terapii.

Prof. Piaweł Horodecki. Fot. Piotr Niklas/Politechnika Gdańska

W powstałym na Uniwersytecie Gdańskim Centrum naukowcy będą prowadzić badania w zakresie fundamentalnych zagadnień fizyki kwantowej, komunikacji i informacji kwantowej oraz technologii kwantowych. Działalność Centrum będzie skupiona szczególnie wokół rozwoju nowych technologii, z naciskiem na cyberbezpieczeństwo oraz nowe techniki obliczeniowe. Są to badania, które będą stanowiły podwaliny dla kluczowych w przyszłości branż technologii informatycznych, takich jak bezpieczeństwo i rozwój internetu kwantowego, komputerów kwantowych oraz sieci kwantowych, a także rozwój symulacji kwantowych. Kwantowe szyfry są całkowicie bezpieczne, a możliwość ich złamania oznaczałaby złamanie praw Natury.