Msza święta, złożenie wieńców, apel pamięci, odsłonięcie pamiątkowych tablic, otwarcie wystawy – to tylko część wydarzeń zaplanowanych w Gdańsku i Gdyni w ramach obchodów 50. rocznicy Grudnia ’70. W części z nich weźmie udział prezydent Andrzej Duda.

Ze względu na sytuację epidemiczną uroczystości odbędą się w rygorze sanitarnym. Dostęp do wielu z nich zapewniony będzie jednak dzięki internetowi.

WIZYTA PREZYDENTA RP ANDRZEJA DUDY

W wydarzeniach weźmie udział Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda. W czwartek 17 grudnia o godz. 6:00 rano głowa naszego państwa złoży wieniec przed Pomnikiem Ofiar Grudnia 1970 w Gdyni, a następnie postawi znicz przed tablicą upamiętniającą wydarzenia grudniowe na wiadukcie nad linią kolejową w Gdyni Stoczni. Potem prezydent uda się do Gdańska, gdzie o godz. 7:00 złoży wieniec przed Pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970.

UROCZYSTOŚCI, KTÓRE ZAPLANOWANO W GDAŃSKU

Obchody 50. rocznicy grudniowej masakry na Wybrzeżu przygotował m.in. Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”. Rozpoczną się one w środę 16 grudnia o 10:00 rano od zapalenia zniczy i złożenia kwiatów pod pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 przez czynnych i emerytowanych pracowników Stoczni Gdańskiej.

O 12:30 w siedzibie gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej odbędzie się promocja książki „Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia ’70” z udziałem prezesa IPN oraz autorów dr. Piotra Abryszeńskiego i dr. Daniela Gucewicza. Wydarzenie będzie relacjonowane online przez IPNtv.

O 14:00 na placu Solidarności odsłonięta zostanie okolicznościowa wystawa IPN „Powstanie grudniowe 1970 roku”.

Godzinę później w tym miejscu rozpoczną się centralne uroczystości przygotowane przez „Solidarność”. Odbędzie się apel poległych, odmówiona zostanie wspólna modlitwa, złożone zostaną kwiaty. Następnie uczestnicy ceremonii zapalą znicze pod tablicą upamiętniającą ofiary Grudnia ’70, znajdującą się na budynku dawnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku (obecnie mieści się tam prokuratura okręgowa).

Potem udadzą się na skwer naprzeciwko budynku LOT-u, aby oddać hołd Antoniemu Browarczykowi – pierwszej śmiertelnej ofierze stanu wojennego w Gdańsku, który 17 grudnia 1981 roku został zastrzelony w tym miejscu przez MO podczas demonstracji związanej z rocznicą Grudnia ’70.

O godzinie 17.00 w bazylice św. Brygidy rozpocznie się uroczysta msza święta pod przewodnictwem administratora apostolskiego archidiecezji gdańskiej bp. Jacka Jezierskiego. Po nabożeństwie w świątyni zapowiedziano koncert zespołu Capella Gedanensis.

Miejskie obchody rocznicowe w Gdańsku zaplanowano na świeżym powietrzu. Główne uroczystości odbędą się w środę na placu Solidarności. Tam o godzinie 17:00 rozpocznie się apel ku czci ofiar. Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis z towarzyszeniem Orkiestry Polskiej Filharmonii Bałtyckiej wykona utwór „Lacrimosa”, skomponowany przez Krzysztofa Pendereckiego specjalnie na okoliczność odsłonięcia pomnika Poległych Stoczniowców 1970. W mieście rozlegną się dzwony kościołów, uruchomione zostaną syreny alarmowe.

Ponadto w różnych lokalizacjach zostanie odsłoniętych sześć pamiątkowych płyt chodnikowych – oznaczą one miejsca, w których w grudniu 1970 roku zginęło osiem osób. Dwie pozostałe tablice, zlokalizowane w okolicach dworca PKP, zostaną zamontowane po tym, jak zakończy się tam remont.

OBCHODY ROCZNICY GRUDNIA ’70 W GDYNI

W czwartek 17 grudnia obchody przeniosą się do Gdyni. Tradycyjnie o godz. 6:00 rano pod pomnikiem Ofiar Grudnia 1970, nieopodal stacji Szybkiej Kolei Miejskiej Gdynia Stocznia, gdzie padły pierwsze strzały, odbędzie się wspólna modlitwa, apel poległych, zostaną też złożone wieńce i wiązanki kwiatów.

Druga część czwartkowych uroczystości odbędzie się po południu i rozpocznie się mszą w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa. Następnie przy pomniku Ofiar Grudnia ’70 przy Urzędzie Miasta Gdyni odczytany zostanie apel poległych, a żołnierze oddadzą salwę honorową. Będą też okolicznościowe przemówienia. Uczestnicy złożą również pod pomnikiem wiązanki kwiatów i zapalą znicze. Wydarzeniu towarzyszyć będzie wspólna modlitwa.

O godz. 10:30 w pobliżu gdyńskiej stacji SKM Wzgórze Świętego Maksymiliana nastąpi odsłonięcie tablicy upamiętniającej sześć osób, które straciły tam życie przed 50 laty. Prezentacji dokona prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek. Wydarzenie będzie transmitowane na stronie internetowej gdańskiego oddziału IPN.

O gdyńskim Grudniu ’70 opowiada książka „Zbrodnia bez kary”, w której dr Piotr Brzeziński, Robert Chrzanowski i Anna Nadarzyńska-Piszczewiat opisali przebieg wydarzeń, represje, walkę o prawdę i proces o sprawstwo kierownicze. Promocja II wydania tej publikacji z udziałem autorów oraz prezesa IPN zapowiedziana jest na godz. 12:00 w sali konferencyjnej Hotelu Mercure Gdynia. Dyskusja będzie relacjonowana online przez IPNtv.

Na Skwerze Kościuki o godz. 14:00 odsłonięta zostanie wystawa IPN „Powstanie Grudniowe 1970 roku”. Relację z tego wydarzenia będzie można obejrzeć w internecie.

O godz. 16:30 w Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa przewidziano uroczystą Mszę Świętą, po której złożone zostaną wieńce i kwiaty pod Pomnikiem przy Urzędzie Miasta Gdynia.

Ostatnim wydarzeniem dnia ma być koncert muzyczny „Anioły Grudnia 1970” o godz. 18:00. Widowisko upamiętni ofiary i bohaterów tego tragicznego okresu na Wybrzeżu, traktując o przyczynach i przebiegu wydarzeń. W specjalnie zaaranżowanych utworach polskich twórców i nowych kompozycjach wystąpią m.in.: Anna Rusowicz, Natalia Niemen, Adam Nowak, Grubson, Marcin Wasilewski, Sławomir Jaskułke, Piotr Cugowski, Natalia Sikora, Dorota Miśkiewicz, Stanisław Soyka oraz L.U.C. Towarzyszyć im będą zespół Hadriana Filipa Tabęckiego, Orkiestra Polskiej Filharmonii Bałtyckiej i Chór Music Everywhere. Z uwagi na wymogi epidemiczne koncert odbędzie się bez udziału publiczności, ale transmisję „na żywo” zobaczymy na antenie TVP1.

50 LAT OD TRAGICZNYCH WYDARZEŃ

W grudniu 1970 roku na ulicach Gdańska, Gdyni, Szczecina i Elbląga doszło do krwawej konfrontacji między protestującymi robotnikami a oddziałami milicji i wojska, których do tłumienia protestów użyły władze PRL. Bezpośrednią przyczyną wybuchu społecznego niezadowolenia, a następnie strajków w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i gdyńskiej Stoczni im. Komuny Paryskiej była ogłoszona podwyżka cen podstawowych artykułów spożywczych.

Na portalu poświęconym Grudniowi ’70 Instytut Pamięci Narodowej podał, że według oficjalnych danych śmierć poniosło łącznie 45 osób, a 1165 zostało rannych. Wiele osób jest jednak przekonanych, że ofiar śmiertelnych musiało być więcej.

Najtragiczniejszym dniem protestów był 17 grudnia, tzw. czarny czwartek, gdy w Gdyni zastrzelono 18 osób, a w Szczecinie – 13 (łącznie w tym mieście zginęło 16 osób). Tego dnia kilkaset osób odniosło poważne obrażenia, wielu także bestialsko pobito. Symbolikę tego dnia oddaje fotografia pochodu niosącego na drzwiach ciało zabitego 18-letniego Zbigniewa Godlewskiego razem z zakrwawioną biało-czerwoną flagą.

PAP/IPN/Solidarność/Gdansk.pl/am