Polskie tradycje flisackie zostały wpisane w czwartek, 1 grudnia na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO – informuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem podróży flisaków od wieków był Gdańsk.

Wniosek o wpis flisactwa na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości złożyło do UNESCO w marcu 2021 roku sześć państw – Polska, Austria, Czechy, Niemcy, Łotwa i Hiszpania. Koordynowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego prace nad nim trwały ponad dwa lata.

Depozytariuszem wpisu jest ulanowskie Bractwo Flisackie pod wezwaniem świętej Barbary. Leżący u ujścia Tanwi do Sanu Ulanów jest od XVI wieku znaczącym ośrodkiem flisackim – naprawiano tam i budowano tratwy, a także szkolono osoby, które potem prowadziły spławy Sanem, Wieprzem, Bugiem, Narwią i Wisłą do Torunia, Grudziądza i Gdańska. Z Ulanowa do Gdańska spławiano przede wszystkim drewno, nieco rzadziej zboże. Po zakończonym transporcie flisacy wracali z Gdańska do Ulanowa pieszo, a po powrocie do rodzinnego miasta nie od razu mogli spotkać się z bliskimi, ponieważ czekała ich dwutygodniowa kwarantanna.

NAJDŁUŻSZA TRASA NADAL PROWADZI DO GDAŃSKA

Współcześnie Bractwo Flisackie z Ulanowa nawiązuje w swoich działaniach do tradycji flisackich, dążąc do rozwijania i kultywowania form ich dziedzictwa w lokalnej społeczności. Prowadzi spławy Sanem, Wisłą, Odrą i Wartą, a najdłuższa trasa wynosi 700 kilometrów od Ulanowa do Gdańska.

W czasie spływu flisacy przez cały miesiąc żyją i mieszkają na tratwie, a kultywowane przez nich tradycje obejmują wiele elementów dziedzictwa niematerialnego, jak gwara, nazewnictwo, pieśni czy obrzędy. Szczególnie widowiskowy jest obrzęd promowania nowych adeptów na flisaków zwyczajnych lub honorowych, który zgodnie z tradycją odbywa się na tratwie i jest nazywany chrztem frycowym.

LISTA KRAJOWA A REPREZENTATYWNA

W 2014 roku flisactwo zostało wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Lista reprezentatywna jest wykazem praktyk i zjawisk z całego świata, które pomagają ukazać różnorodność dziedzictwa niematerialnego i podnieść świadomość społeczeństwa na temat jego znaczenia. Wpisów na nią dokonuje Międzyrządowy Komitet do spraw Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego podczas corocznych obrad. Wnioski są oceniane pod kątem zgodności z kryteriami wpisu opracowanymi przez UNESCO na mocy standardów Konwencji. Flisactwo jest już piątym polskim wpisem na wspomnianą listę – w  ostatnich latach trafiły na nią: szopkarstwo krakowskie, kulturę bartniczą, sokolnictwo i dywany kwiatowe.

PAP/MarWer