O wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w roku 1941 rozmawiają red. Wojciech Suleciński i dr Jan Szkudliński. Co sprawiło, że pomimo paktu o nieagresji dwa totalitaryzmy starły się ze sobą?

Wydarzenia 22 czerwca 1941 roku były o tyle zaskakujące dla świata, że dotyczyły krajów, które od lata 1939 roku (podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow) były sojusznikami, i jak się wydawało, beneficjentami pierwszych lat wojny.

KRYTYKA PLANÓW HITLERA

Dwa europejskie wielkie totalitaryzmy porozumiały się i podzieliły między siebie Europę Środkową i Wschodnią. Wydawało się, że dogmatem niemieckiej polityki jest chęć uniknięcia uwikłania się w wojnę na dwa fronty. Tymczasem Niemcy dokonują manewru, który właśnie w taką wojnę je wprowadził. Po wojnie niemieccy generałowie krytykowali za to posunięcie Adolfa Hitlera.

– Zapewne dla dowódców wygodne było zrzucanie winy za błędy na polityczne przywództwo. Podobnie było z rzucaniem odpowiedzialności, bo przecież twierdzili także, że tylko wykonywali rozkazy – mówi dr Jan Szkudliński. – Nowe badania historyków niemieckich, którzy dotarli do przechowywanych w Wielkiej Brytanii zapisów podsłuchów tychże oficerów, pokazują, że to, co oni pozostawiali pod swoim nazwiskiem, odbiegało od tego, co mówili we własnym gronie, przekonani, że nikt ich nie słyszy.

OD PRZYJAŹNI DO NIENAWIŚCI

Być może wojna w Finlandii mogła być wystarczającym powodem tego, że w roku 1941 Rosja jawiła się Hitlerowi i jego generałom jako bardzo słaby przeciwnik. Warto przypomnieć, że przez całe lata 20. oba kraje miały bardzo ożywioną współpracę wojskową. Duża część generałów Wermachtu odbywała staże w Związku Sowieckim i w związku z tym dobrze znali ten kraj.

– Dojście do władzy Hitlera doprowadziło do zerwania tych kontaktów. Istniały antagonizmy pomiędzy dwoma systemami. Plany Hitlera – stworzenia przestrzeni życiowej na terenach Europy Środkowej, w tym znacznej mierze Związku Radzieckiego – oznaczały oczywisty konflikt ze Związkiem Radzieckim. Plany Stalina wykluczały możliwość ekspansji niemieckiej na te tereny – przypomina dr Szykudliński.

ZAPRASZAMY DO WYSŁUCHANIA AUDYCJI

Zapraszamy do wysłuchania audycji, w której więcej o wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 roku, operacji Barbarossa i klęsce Wehrmachtu zimą na przełomie lat 1941/1942.

Na zdjęciu ilustracyjnym niemiecki żołnierz spogląda na zabitego radzieckiego żołnierza i zniszczony czołg BT-7 na stepach Ukrainy – fot. Bundesarchiv, Bild 101I-020-1268-36/Hahle, Johannes.

puch