Koncert, wystawy, inscenizacja historyczna, publikacje, lekcje plenerowe. To wszystko znalazło się w planach obchodów 100. rocznicy Zaślubin Polski z Morzem przygotowywanych przez gdański IPN. Główne uroczystości, w których weźmie udział prezydent Andrzej Duda, odbędą się 10 lutego w Pucku.

– Jednym z elementów, które czynią tę rocznicę radosną, jest bezkrwawy charakter powrotu Pomorza i Kujaw do Polski. Na drodze dyplomatycznej, dzięki zasługom m.in. Romana Dmowskiego, udało się osiągnąć ten sukces bez ofiar – mówił dyrektor gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej prof. Mirosław Golon.

SPECJALNA WYSTAWA

Zaprezentował on też wystawę pod hasłem „Będzie wielka albo nie będzie jej wcale. Walka o granice Polski w latach 1918-1921”, która upamiętnia tamte wydarzenia. Na 19 planszach ekspozycji pokazano wysiłki Polaków: żołnierzy, ochotników i dyplomatów, aby ustalić granice odrodzonej Polski. Zaprezentowano zagadnienia dotyczące m.in. obrony Lwowa, powstania wielkopolskiego, sejneńskiego i powstań śląskich. Osobna część ekspozycji dotyczy powrotu Pomorza i Kujaw do Polski oraz wojny polsko-bolszewickiej.

– Wystawa zostanie zaprezentowana m.in w Działdowie, Gołubiu, Grudziądzu, Chełmnie, Bydgoszczy, Tczewie, by ostatecznie pojawić się w Pucku z okazji obchodów 100. rocznicy Zaślubin Polski z Morzem – poinformował prof. Golon.

ZAPREZENTOWALI PROGRAM

Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej w Gdańsku Krzysztof Drażba oraz naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Katarzyna Lisiecka zaprezentowali działania edukacyjne oraz program wydarzeń, w których organizację zaangażował się IPN.

9 lutego o godz. 17 w puckiej Farze obędzie się koncert patriotyczny „Wiwat Niepodległa!”. Będzie można usłyszeć dzieła wybitnych kompozytorów polskich m. in Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Feliksa Nowowiejskiego, Jana Ignacego Paderewskiego.

10 lutego o godz. 10:15 na Starym Rynku w Pucku prezydent Andrzej Duda wraz z prezesem Instytutu Pamięci Narodowej Jarosławem Szarkiem oraz burmistrzem miasta Hanną Pruchniewską odsłoni tablicę poświęconą puckiemu działaczowi niepodległościowemu Antoniemu Miotkowi.

– Chcemy uhonorować lokalnych działaczy – Kaszubów, którzy pozostali wierni i brali czynny udział w przyłączeniu Pomorza do Polski. Antoni Miotk był pierwszym burmistrzem Pucka, jednym z głównych organizatorów uroczystości zaślubin Polski z Morzem. Jego córki witały generała Hallera chlebem i solą – mówiła Katarzyna Lisiecka.

Około godz. 11.00, w kościele św. Apostołów Piotra i Pawła, odbędzie się msza św. pod przewodnictwem metropolity gdańskiego abp. Sławoja Leszka Głódzia.

W miejscu autentycznych Zaślubin Polski z Morzem sprzed 100 lat, przy puckiej ul. kmdr. Edwarda Szystowskiego, zaprezentowany zostanie odnowiony dzięki artyście Piotrowi Goli drewniany „słupek zaślubinowy”. Tam, o godzinie 13.30, odbędzie się również inscenizacja historyczna przypominająca tamto wydarzenie.

Każdy z uczestników uroczystości otrzyma odznakę – pamiątkową wpinkę Frontu Pomorskiego.

W kolejnych dniach, od 11 do 14 lutego, w Pucku będą się odbywały lekcje plenerowe dla dzieci i młodzieży szkolnej.

PROMOCJA PUBLIKACJI

Dodatkowo IPN będzie promował publikacje na temat Zaślubin Polski z Morzem. Jest to m.in. biografia ks. płk. Józefa Wryczy zaangażowanego w walkę o niepodległość Polski, broszura o Antonim Abrahamie, zbiór audycji Radia Gdańsk „Pomorscy Ojcowie Niepodległości. Historia i Pamięć”, a także komiks dla najmłodszych.

Zaplanowano również prezentację pięciu wystaw plenerowych, poświęconych odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Będzie to m. in. wystawa upamiętniająca 100. rocznicę utworzenia Flotylli Pińskiej, wystawa „Ojcowie Niepodległości”, upamiętniająca Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Wojciecha Korfantego, Wincentego Witosa, Ignacego Daszyńskiego oraz wspomniana wcześniej wystawa poświęconą 100. rocznicy powrotu Pomorza i Kujaw do Polski.

POTWIERDZONE PRAWA

28 czerwca 1919 roku w podparyskim Wersalu zwycięskie podczas I wojny światowej mocarstwa potwierdziły polskie prawa do ponad 140-kilometrowego wybrzeża Morza Bałtyckiego, od Sopotu do mniej więcej wysokości jeziora Żarnowieckiego. W granicach morskich Polski nie znalazł się jednak żaden większy port. Na mocy Traktatu Wersalskiego Gdańsk miał być Wolnym Miastem, pozostającym pod protektoratem Ligi Narodów.

10 lutego 1920 r. generał Józef Haller, dowódca Frontu Pomorskiego, wrzucił do morza platynowy pierścień – symbol odzyskania przez Polskę dostępu do Bałtyku, który kilka godzin wcześniej otrzymał w Gdańsku od miejscowej Polonii.

– Stojąc pod banderą oświadczyłem w krótkim przemówieniu, żeśmy wrócili nad morze i że Rzeczpospolita Polska staje się znów władczynią na swoim Bałtyku, na znak czego – zaślubin Polski z Bałtykiem – rzucam w morze pierścień ofiarowany przez polską ludność z Gdańska, który znów będzie polskim – tak wspominał historyczny dzień w Pucku w swoich „Pamiętnikach” gen. Haller.

Dowódcy Frontu Pomorskiego podczas uroczystości w puckim porcie towarzyszyła dwudziestoosobowa delegacja Sejmu, przedstawiciele rządu, m.in. minister spraw wewnętrznych Stanisław Wojciechowski, wicepremier Wincenty Witos, wojewoda pomorski Maciej Rataj, kontradmirał Kazimierz Porębski oraz dyplomaci: szef misji brytyjskiej i attache wojenno-morski USA. Drugi identyczny pierścień, dar gdańskiej Polonii, Haller nosił na palcu aż do śmierci 4 czerwca 1960 roku w Londynie.

Posłuchaj materiału Marzeny Bakowskiej:

PAP/mkul