Wielka Sobota to ostatni dzień Wielkiego Tygodnia, poprzedzający święto Zmartwychwstania Pańskiego. Obchodzona jest przez chrześcijan obu tradycji – wschodniej i zachodniej. To jeden z najważniejszych dni Triduum Paschalnego. Tego dnia katolicy udają się do pobliskich parafii, aby tam podczas nabożeństwa poświęcić pokarmy, a w chwilach refleksji wspominają mękę i śmierć Chrystusa, który niebawem zmartwychwstanie, by zbawić ludzkość.
W Wielką Sobotę w Kościele rzymskokatolickim nie są odprawiane msze. Dopiero po zapadnięciu zmroku zaczyna się Wigilia Paschalna, oficjalnie przynależąca już do liturgii Niedzieli Wielkanocnej. Podczas uroczystości kapłan święci ogień i zapala od niego paschał – świecę symbolizującą Jezusa Chrystusa i zwycięstwo nad ciemnością poprzez jego zmartwychwstanie. W trakcie uroczystości odczytywanych jest dziewięć czytań, w tym siedem ze Starego Testamentu.
ŚWIĘCENIE POKARMÓW NA STÓŁ WIELKANOCNY
W Polsce w kościołach odbywa się święcenie pokarmów na stół wielkanocny.
(Fot. Radio Gdańsk/Grzegorz Armatowski)
Jednym z obowiązkowych elementów jest chleb – symbol Ciała Chrystusa, jajko – odradzającego się życia i sól – symbol prostoty życia. Do święconki wkłada się także wędliny, chrzan, a nawet ciasto.
Święcenie pokarmów w kościele świętej Trójcy w Gdańsku
(Fot. Radio Gdańsk/Joanna Stankiewicz)
Zwyczaj świecenia pokarmów sięga XIII w. Wywodzi się z pogańskiej tradycji przedchrześcijańskiej, kiedy Słowianie świętowali nadejście wiosny, czyli odrodzenie się życia, i ozdabiali jajka.
Święcenie pokarmów w parafii w Leźnie
(Fot. Radio Gdańsk/Sebastian Kwiatkowski)
WIERNI ODWIEDZAJĄ GROBY PAŃSKIE
Wierni odwiedzają groby pańskie w kościołach, gdzie wystawiony jest Najświętszy Sakrament przysłonięty białą zasłoną. Jest to czas rozważania męki i śmierci Chrystusa i jego zstąpienia do otchłani.
(Fot. Radio Gdańsk/Joanna Stankiewicz)
W starożytnej liturgii na ten dzień czytamy – „Bóg umarł w ciele, a poruszył otchłań. Idzie, aby odnaleźć pierwszego człowieka. (…) Sen mej śmierci wywiedzie cię ze snu Otchłani. Cios zadany Mi włócznią złamał włócznię skierowaną przeciw tobie”.
(Fot. Radio Gdańsk/Grzegorz Armatowski)
Zwyczaj nawiedzania grobów w świątyniach nawiązuje do sceny w Nowym Testamencie, kiedy do grobu Jezusa przyszły niewiasty chcące namaścić Jego ciało, a następnie przybyli apostołowie Piotr i Jan.
W tym roku w parafii pw. św. Brygidy w Gdańsku za grobem umieszczono archiwalne zdjęcie wykonane 22 października 1978 roku podczas inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II. Na fotografii widnieją papież oraz kardynał Stefan Wyszyński, ówczesny prymas Polski. Kardynał ukląkł, by złożyć hołd następcy św. Piotra i ucałował jego pierścień, papież również ukląkł i ucałował Wyszyńskiego. Na zdjęciu widnieje napis: „Idziemy za krzyżem, aby wygrać życie”.
(Fot. PAP/Adam Warżawa
Z kolei w Bazylice Mariackiej w Gdańsku przed Grobem Pańskim ustawiony został napis: „I nic nad Boga”. Hasło to zostało zaczerpnięte z krzyża, który znajduje się w Dolinie Kościelskiej w Tatrach. Krzyż ten został ustawiony w 1852 r. przez uczestników wycieczki studentów. Hasło to przypomina, że Bóg zawsze powinien być na pierwszym miejscu.
W parafii rzymskokatolickiej św. Franciszka z Asyżu przy ul. Kartuskiej w Gdańsku nad grobem Pański zawieszono zdjęcie przedstawiające skrzyżowanie ulic wokół kościoła. Po bokach umieszczono napis”: Wierzę w kościół Chrystusowy”. Przy grobie stoją mężczyźni, którzy pełnią wartę.
Przed grobem Pańskim w „Okrąglaku”, czyli parafii Rzymskokatolickiej NMP Królowej Różańca Świętego w Gdańsku, widnieje napis: „Jeżeli mnie prześladowali, to i was będą prześladować”. Grób jest pokryty białym suknem z przechodzącą przez niego czerwoną taśmą.
POST W WIELKĄ SOBOTĘ?
Choć często w Polsce przyjęło się kontynuować post do czasu poświęcenia pokarmów, a nawet do niedzielnego poranka, to wedle prawa kanonicznego nie jest to już dzień ścisłego postu, a więc w Wielką Sobotę można spożywać pokarmy mięsne.
Podobnie według prawa kanonicznego Wielka Sobota nie jest nakazanym świętem, a więc gorliwy katolik może z czystym sumieniem dokańczać domowe obowiązki (np. gotować lub sprzątać), których ewentualnie jeszcze nie zdążył zrobić.
GODZINY OTWARCIA SKLEPÓW
A co z godzinami otwarcia sklepów? Według prawa – tym razem już niekanonicznego – w Wielką Sobotę obowiązują inne godziny otwarcia, a czas pracy jest znacznie skrócony. Tego dnia sklepy mogą być czynne do godziny 14:00, choć bardzo wiele zamyka się już o godzinie 13:00, więc warto upewnić się przed planowaną wizytą.
CZAS NA REFLEKSJĘ
– To szczególny dzień ciszy całego Kościoła. To wyciszenie ma nas wszystkich skoncentrować na grobie Chrystusa i przygotować na radość Zmartwychwstania. Nawiedzamy w tym dniu Grób Pański i czuwamy na modlitwie przed Jezusem obecnym w Najświętszym Sakramencie. Nie można tego dnia sprowadzić tylko do wizyty w kościele w celu poświęcenia pokarmów. Niech będzie ona okazją do osobistej modlitwy przed grobem Zbawiciela. W wieczornej zaś celebracji Wigilii Paschalnej winniśmy licznie wziąć udział – podpowiada niezbędnik katolicki.
Poza elementami związanymi stricte z wiarą, takimi jak przede wszystkim zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, to także czas, w którym wraz z przyjściem wiosny wraca i budzi się do życia również natura, a i my przysłowiowo wracamy do życia, a do nas powraca energia. Także niezależnie od naszych przekonań Wielka Sobota – „dzień ciszy”, to może dobry czas właśnie na spokojną refleksję i kontemplację nad wszelkim cyklem obecnym zarówno w życiu, jak i w wierze, a na pewno czas, który warto spędzić w gronie ważnych i bliskich osób, nie pomijając przy tym nikogo. Tego mógłby chcieć Chrystus dzień przed swoim zmartwychwstaniem.
Oskar Lange (źródło: MKiDN)/PAP/ua
