Po raz czternasty znicze pamięci zapłoną w miejscach zbrodni dokonanych przez Niemców w ramach operacji „Tannenberg”, akcji „Inteligencja” oraz „politycznego oczyszczania gruntu” w pierwszych miesiącach II wojny światowej. W niedzielę 23 października rozpocznie się 14. edycja akcji medialno-edukacyjnej „Zapal znicz pamięci” organizowanej przez IPN oraz przez Polskie Radio w Wielkopolsce, na Pomorzu Gdańskim, Kujawach, Górnym Śląsku i Ziemi Łódzkiej.

Dramatyczne losy Polaków mieszkających podczas II wojny światowej na ziemiach wcielonych do III Rzeszy nie przebiły się do wyobraźni i pamięci zbiorowej. Doświadczeniem mieszkańców tych ziem od pierwszego dnia agresji niemieckiej w 1939 r. był szczególnie nasilony terror i egzekucje. Jednak w popularnych serialach i filmach pokazywane są zwykle wojenne losy Polaków w Generalnym Gubernatorstwie.

Ponadregionalna akcja IPN „Zapal znicz pamięci” przypomina tragiczny los tysięcy Polaków zamordowanych przez Niemców jesienią 1939 r. i w kolejnych latach w Wielkopolsce, na Pomorzu Gdańskim, Kujawach, Górnym Śląsku i Ziemi Łódzkiej. Tylko do końca 1939 r. zamordowano na terenach wcielonych do III Rzeszy ok. 40 000 przedstawicieli polskiej inteligencji m.in. nauczycieli, naukowców, urzędników, inżynierów, duchownych.

WSPÓLNA INICJATYWA IPN I POLSKIEGO RADIA

W niedzielę 23 października znicze zostaną zapalone w miejscach ludobójstwa i niemieckiego terroru. W tym roku akcja „Zapal znicz pamięci” odbędzie się w miejscach masowych egzekucji, w których Niemcy zacierali ślady zbrodni dokonanych jesienią 1939 r. w ramach akcji „1005”. W bieżącym roku akcja obejmie m.in. Katowice, Gdańsk, Lasy Gniewkowskie, Lasy Rożnowskie w Wielkopolsce, Las Lućmierski pod Łodzią.

Kampania jest wspólnym przedsięwzięciem Oddziałowych Biur Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu, Gdańsku, Katowicach, Łodzi, Bydgoszczy oraz Radia Poznań i regionalnych rozgłośni Polskiego Radia. IPN zachęca uczestników do udokumentowania miejsca, w którym zapalono znicz i wysłania zdjęcia z krótkim opisem na adres: zapalzniczpamieci@ipn.gov.pl. Szczegółowa lista miejsc objętych w tym roku akcję „Zapal znicz pamięci” jest dostępna na >>> STRONIE INTERNETOWEJ IPN.

DZIESIĄTKI TYSIĘCY POMORDOWANYCH

Operacja „Tannenberg” to kryptonim pierwszej zaplanowanej na masową skalę operacji eksterminacyjnej przeprowadzonej przez Niemców w okresie II wojny światowej. Jej celem było fizyczne wyeliminowanie liderów polskich warstw przywódczych, w większości wpisanych przed wojną na tzw. listy proskrypcyjne. Tylko do końca 1939 r. na terytorium II RP Niemcy wymordowali ok. 55 000 Polaków. Szczególne represje dotknęły polskich obywateli na terenach wcielonych do III Rzeszy, gdzie Niemcy zamordowali 40 000 osób.

Niemiecka operacja skierowana przeciwko polskim warstwom przywódczym odbyła się pod osłoną prowadzonych przez Wehrmacht działań wojennych. Formacją odpowiedzialną za te mordy były w większości specjalne grupy operacyjne (Einstazgruppen) składające się głównie z członków SS i formacji policyjnych III Rzeszy, a także niemieckie, paramilitarne formacje Selbstschutz i Freikorps.

W Wielkopolsce, w regionie łódzkim, na Pomorzu, Kujawach i Górnym Śląsku, w masowych, publicznych i tajnych egzekucjach życie stracili Powstańcy Wielkopolscy, Śląscy, członkowie Związku Zachodniego, polscy urzędnicy, działacze społeczni, polityczni, nauczyciele, księża, przedstawiciele inteligencji, ziemiaństwa, chłopi i robotnicy. Ponieśli oni śmierć tylko dlatego, że byli Polakami i liderami w swoich środowiskach.

PAP/raf